علمی که از دور می سنجد

به گزارش اکسپرس بلاگ، به گزارش خبرنگاران ، بی شک یکی از مولفه های اساسی پیشرفت علم بشر، سنجش پدیده هایی بوده است که از چشم پژوهشگران به دور مانده بود. برای مثال اینکه امروزه ما می توانیم طوفان های مخرب فلوریدا را پیش بینی کنیم یا روزی برای همواره پرونده اعتقاد به تخت بودن زمین را بستیم، مرهون سیستم هایی بود که عمل سنجش از دور را برای انسان انجام می دادند.

در واقع باید گفت سنجش از دور، همان علم و هنر کسب اطلاعات از پدیده ها یا اجسام بدون تماس فیزیکی با آن هاست. با یاری این علم بود که بشر توانست به کشف تغییرات دوره ای پدیده های کره زمین پی ببرد. در واقع ما با استفاده از این سیستم بود که فهمیدیم، لکه های نفتی در دریاها وجود دارند یا توانستیم به میزان خسارات مخاطرات طبیعی پی ببریم.

یکی از مهم ترین کاربردهای سنجش از دور در علم هواشناسی است. در واقع از طریق ماهواره های سنجش از دور، داده های هواشناسی در مقیاس جهانی گردآوری می شوند که نسبت به داده های متداول و روز این علم، بسیار کامل تر هستند. در این میان کتاب کاربرد سنجش از دور در هواشناسی تألیف مشترک رحمان زندی، ابوذر نصیری و مریم خسرویان از زوایای گوناگون، ارتباط سنجش از دور و علم آب و هواشناسی را مورد آنالیز قرار داده است.

اینکه ما بتوانیم پیش بینی دقیق تری از شرایط هوا در بلندمدت داشته باشیم، نیازمند آن هستیم که دید سینوپتیکی (یکپارچه نگری عناصر) را تقویت کنیم. برای داشتن چنین ارزیابی از شرایط هوا، سنجش از دور، ضروری ترین و مهم ترین ابزار ما برای اندازه گیری ها خواهد بود.

نویسندگان در این اثر کوشش نموده اند تا با استفاده از تجربیات داخلی و جهانی، زوایای ارتباط سنجش از دور و علم آب و هواشناسی را بیان نمایند و نگاهی به روش های کاربرد سنحش از دور در آب و هواشناسی داشته باشند. همچنین علاوه بر مباحث این کتاب، یکی از اهداف نگارندگان، نگاشتن فصلی درمورد نحوه شناسایی منشأ گرد و غبار با استفاده از سنجش از دور بوده است.

یکی از نمودهای استفاده از سنجش از دور در مطالعات مربوط به مناطق بیابانی است. به اعتقاد دانشمندان، با توجه به غیرقابل سکونت بودن بخش زیادی از مناطق بیابانی و عدم استقرار شبکه های مناسب دیده بانی اقلیم، علم سنجش از دور با توجه به قابلیت های متعددی که در زمینه های آنالیز هوا و اقلیم شناسی دارد، می تواند امکانات ویژه ای را در مطالعه های مناطق بیابانی فراهم کند. علاوه بر این، داده های ماهواره هایی همچون رادارست، نیمبوس، ایرس، اسپات، لندست، گواوز، متئوست، تیروس - نوا و غیره با قابلیت های ویژه ای که در سنجش های اقلیمی و هواشناسی دارند، می توانند به نحو فزاینده ای در آنالیز جنبه های مختلف اقلیمی مناطق بیابانی و کویری، مورد استفاده قرار گیرند.

با توجه به مباحث درج شده در کتاب، لازم به ذکر است که توانایی ماهواره های هواشناسی اولیه تنها در ارائه تصویر ابرهای موجود در اتمسفر بود، اما از سال 1980 به بعد این ماهواره ها امکان اندازه گیری شار تابشی ورودی و خروجی به زمین را در بالای اتمسفر فراهم کردند. این فرایند تا به امروز ادامه داشته تا اینکه اکنون ماهواره های هواشناسی با توجه به توسعه تعداد باندهای طیفی، قدرت تفکیک های زمانی و مکانی امکان برآورد بسیاری از پارامترهای هواشناسی از جنبه ابرناکی، جهت و سرعت باد، میزان رطوبت نسبی و غیره را فراهم کردند.

از آنجایی که یکی از عوامل تأثیرگذار در فرایند شکل گیری عوارض زمین، تغییرات اقلیمی گذشته بوده است، تشخیص این عوارض و عوامل اقلیمی مسلط گذشته (کواترنر) در برنامه ریزی های ناحیه ای نقش مهمی دارد. در پژوهشی با عنوان کاربرد سنجش از دور در مطالعه شواهد تغییر اقلیم که از سوی اسماعیل ایزدی انجام گرفته، پژوهشگران به تجزیه و تحلیل بعضی عوارض ژئومورفیک کنونی که بر اثر شرایط اقلیمی متفاوت از وضع موجود شکل گرفته اند، پرداخته اند. در این پژوهش آمده است؛ عوارضی که شناخت آن ها بیشتر تحت توجه قرار گرفته است، شامل: اشکال پایکوهی مانند مخروط افکنه و دشت سرها؛ اشکال بادی مانند یاردانگ ها و کلوت ها؛ پهنه های کویری و آبی شامل پلایاها و دریاچه های قدیمی و اشکال جریانی ناشی از رودخانه ها و یخچال ها بوده است. پس از این به آنالیز مراحل تحلیل داده های ماهواره ای و روش به کارگیری تکنیک های تفسیر تصاویر ماهواره ای پرداخته شده است و سپس بعضی از ابزارهایی که می توانند ما را در تفسیر بهتر، جهت بالا بردن دقت تصاویر ماهواره ای یاری نمایند، ازجمله مدل های رقومی ارتفاعی و تصاویر راداری، شرح داده شده است.

نخستین چاپ کتاب کاربرد سنجش از دور در آب و هواشناسی در 236 صفحه به قیمت 55 هزار تومان از سوی انتشارات ماهواره راهی بازار کتاب شده است.