چرا هنگام سفر دچار سرگیجه می شویم؟ - اکسپرس بلاگ

در گوش میانی که لابیرنت (labyrinth) نیز نامیده می شود، بیماری حرکت بر حس حفظ تعادل و جهت یابی فضایی افراد، تاثیر می گذارد. حدود 33 درصد افراد حتی در حرکت های خفیف تر، مثل حرکت قایق روی آب آرام، مستعد دچار شدن به بیماری حرکت هستند و 66 در صد افراد تنها در شرایط سخت و تکان های شدید دچار این مشکل می شوند. بیماری دریا یا دریاگرفتگی نیز نوعی دیگر از همین بیماری حرکت است. بعضی افراد هنگام رانندگی، سوار بر هواپیما یا حتی در شهر بازی، دچار تهوع و حتی استفراغ می شوند. این شرایط به طور کلی بیماری حرکت نامیده می شود. افرادی هم این شرایط را هنگام سفر با کشتی یا قایق تجربه می نمایند که به آن بیماری دریا یا دریازدگی گفته می شود؛ در صورتی که هر دو مورد، از یک اختلال سرچشمه می گیرند.

چه عاملی بیماری حرکت را ایجاد می نماید؟

حرکت از سه راه به وسیله مغز انسان احساس می شود. سیستم عصبی علامت هایی را که از گوش میانی، چشم ها و بافت های عمیق سطح بدن به مغز ارسال می نماید. گوش میانی مسئول ارسال سیگنال های مربوط به حرکت سنجی، شتاب و گرانش است. زمانی که انسان به اختیار خود حرکت می نماید به عنوان مثال زمانی که راه می رود، اطلاعاتی که به وسیله این سه راه، ارسال می شوند، به وسیله مغز هماهنگ می شوند. اما زمانی که بدن بی اختیار حرکت کند، مثل سوار شدن در ماشین، مغز نمی تواند این اطلاعات را به درستی هماهنگ کند؛ در نتیجه این ناهماهنگی و تضاد در بین علامت های دریافت شده، بیماری حرکت را ایجاد می نماید. البته دلیل اصلی این بیماری بسیار پیچیده است و دلیلی که در بالا مطرح شد، تنها یک فرضیه است. بدون داشتن اندام های تشخیص حرکت گوش میانی، این بیماری نیز بروز نخواهد کرد. به نظر می رسد که در این فرایند، اطلاعات دریافت شده از سیستم بینایی، نقش کمتری ایفا می نمایند چرا که افراد نابینا نیز بیماری حرکت را تجربه می نمایند. در حقیقت این بیماری بر اثر انواع پیچیده حرکت ایجاد می شود. به عنوان مثال حرکت هایی که در دو جهت عمودی و افقی به طور هم زمان اتفاق می افتند. این اختلال در سیستم عصبی بر سطح انتقال دهنده های عصبی مانند هیستامین (Histamine)، استیل کولین (Acetylcholine) و نوراپی نفرین (Norepinephrine) تاثیر می گذارد. انتقال دهنده های عصبی، مواد شیمیایی ویژه ای هستند که وظیفه انتقال پیغام های عصبی را بر عهده دارند. کار بسیاری از داروهایی که برای این بیماری تجویز می شود تنظیم و برقراری تعادل میان سطح این ترکیبات در مغز است.

علائم بیماری حرکت چیست؟

علائم، در واقع همان چیزی است که بیمار احساس می نماید و برای پزشک تشریح می نماید در حالی که نشانه، آن چیزی است که دیگران یا پزشک می بینند. به عنوان مثال احساس خواب آلودگی جزء علائم و اتساع مردمک، یک نشانه است. از مهم ترین علائم بیماری حرکت می توان تهوع، استفراغ و سرگیجه را نام برد. از نشانه های دیگر این بیماری، عرق کردن و احساس ناخوشی کلی در بدن است. علائم خفیف آن سردرد، ناراحتی و خمیازه کشیدن و علائم جدی تر و وخیم تر آن، تهوع، استفراغ، رنگ پریدگی، عرق کردن، سرازیر شدن آب دهان، تنفس کوتاه، سرگیجه و خواب آلودگی است. این علائم، زمانی بروز می نمایند که سیستم عصبی مرکزی علائم متناقض را از 4 سیستم دیگر یعنی گوش میانی، چشم ها، گیرنده های فشار پوستی و گیرنده های حسی عضلات و مفاصل دریافت می نماید.

تشخیص بیماری حرکت

بسیاری از موارد این بیماری خفیف هستند و خود به خود درمان می شوند. اما در موارد جدی تر و زمانی که بیماری شدت پیدا می نماید، بیمار نیازمند مراقبت های ویژه پزشکی در زمینه بیماری های گوش، تعادل و سیستم عصبی است. بیشتر افرادی که در گذشته با این مشکل دست به گریبان بوده اند، معمولاً از پزشک خود می پرسند که چطور می توانند از وقوع دوباره آن جلوگیری نمایند. پزشک نیز درباره علائم و شرایطی که موجب بروز بیماری شده، به عنوان مثال سفر با هواپیما، کشتی یا ماشین سواری، سوال می نماید. معمولاً تست های آزمایشگاهی برای تشخیص این بیماری ضرورتی ندارند.

روش های درمان بیماری

علائم آزار دهنده این بیماری معمولاً پس ار توقف حرکت، از بین می روند. اما گاهی اوقات بعضی افراد تا چند روز پس از اتمام سفر از علائم آن رنج می برند. رایج ترین پیشنهاد برای بهبود شرایط این است که به هنگام سفر از پنجره به بیرون نگاه کنید یا به افق خیره شوید. این کار سبب می شود تا احساس تعادل به حالت اولیه بر شود. هنگام مسافرت در شب یا با کشتی که پنجره وجود ندارد برترین راه این است که یک چشم خود را ببندید یا در صورت امکان بخوابید. این کار تناقض میان سیگنال های بینایی و گوش میانی را رفع می نماید. خوابیدن نیز آثار روانی آن را کاهش می دهد چرا که این بیماری با فکر کردن درباره آن تشدید می شود. یک روش ساده دیگر برای تسکین بیماری ماشین گرفتگی، جویدن آدامس است. به طور کلی جویدن می تواند آثار تضاد میان سیستم بینایی و تعادل را کاهش دهد. هوای آزاد و تازه نیز می تواند کمی در بهبود این بیماری موثر باشد. البته به نظر می رسد که این کار برای اجتناب از بدتر شدن حالت استفراغ و تهوع است. زنجبیل هم در کاهش علائم این بیماری تاثیر بسزایی دارد که هم به شکل قرص وجود دارد و هم می توان ساقه تازه آن را جوید.

دستاورد های تازه در درمان بیماری حرکت

دانشمندان در حال تحقیق بر روی روش های درمانی با استفاده از انگیزش مغزی هستند به نحوی که شما با خرید یک دستگاه قابل حمل از داروخانه یا مستقیماً به وسیله گوشی هوشمندتان می توانید از این روش بهره ببرید.

روش های پیشگیری از بیماری حرکت

همواره جایی را برای سوار شدن انتخاب کنید که چشم های شما همان حرکتی را ببینند که گوش میانی و مغزتان احساس می نمایند. در ماشین سواری، صندلی جلو را انتخاب کنید و به چشم انداز های دور دست نگاه کنید. در کشتی روی عرشه بروید و حرکت افق را نظاره کنید. در هواپیما کنار پنجره بنشینید و بیرون را نگاه کنید. اگر مستعد ابتلا به این بیماری هستید، حین مسافرت مطالعه نکنید و صندلی های رو به عقب را انتخاب نکنید . بعلاوه با فرد دیگری که به این بیماری مبتل است هم صحبت نشوید. قبل از آغاز سفر و در طی آن از خوردن غذاهای بودار، چرب و پر ادویه که ممکن است به آنها حساسیت داشته باشید، اجتناب کنید. داروهای متعددی نیز وجود دارند که می توانید قبل از سفر بهره ببرید. اسکوپولامین (Scopolamine) از رایج ترین داروهایی است که برای این بیماری تجویز می شود. این دارو را باید قبل از آغاز بروز علائم مصرف کرد. اثرات این دارو تا 3 روز باقی می ماند. خشکی دهان، خواب آلودگی، تاری دید و گیجی و عدم تعادل از جمله عوارض جانبی این دارو است. پرومتازین (Promethazine) داروی دیگری است که باید دو ساعت قبل از آغاز سفر مصرف کرد و تاثیرات آن شش تاهشت ساعت پس از مصرف ادامه دارد. عوارض جانبی آن خشکی دهان و خواب آلودگی است. سیکلیزین (Cyclizine) در صورتی که نیم ساعت قبل از سفر مصرف شود، بیشترین تاثیر را دارد و برای بچه ها زیر شش سال توصیه نمی شود. عوارض جانبی آن شبیه اسکوپولامین است. دیمن هیدرینات (Dimenhydrinate) با عوارضی مشابه اسکوپولامین باید هر چهار تا هشت ساعت مصرف شود. گروهی از متخصصان به تازگیبر روی نوع تازهی از دیمن هیدرینات به شکل آدامس کار می نمایند. مکلزین (Meclizine) در صورتی که یک ساعت قبل از سفر مصرف شود، موثر خواهد بود. این دارو برای افراد زیر 12 سال توصیه نمی شود و عوارض جانبی آن خواب آلودگی و خشکی دهان است. منبع: Medical News Todayمنبع: کجارو