خبرنگاران صنایع خلاق؛ محور پایداری اقتصاد - اکسپرس بلاگ

قابلیت های صنایع خلاق تنها محدود به اقتصاد نبوده، بلکه زمینه های موثر آن در توسعه اجتماعی و اشتغال زایی نیز بدان صندلی و ارزشی مهم بخشیده است. تا جایی که تحلیل گران یکی از محورهای پایداری مالی و اجتماعی جوامع در هزاره سوم را صنایع خلاق می دانند. چراکه این صنایع از یک سو ارزش مالی خود را نه از مواد اولیه بلکه از ایده های خلاقانه انسان دریافت می نمایند که این خود دارای ارزش افزوده بسیار بالایی ست. از سوی دیگر فعالیت، توسعه و فراگیر شدن این صنایع هرگز آسیبی به محیط زیست و منابع تجدیدناپذیر انرژی در جهان وارد نمی کند. مقوله ای حساس و مهم که در چند دهه اخیر بی توجهی به آن موجب شد تا صنایع سنگین جهان آسیب های جبران ناپذیری به محیط زیست و کره زمین وارد نمایند. بنابر همین ویژگی پایداری صنایع خلاق، بسیاری از کشورها، زمینه های لازم برای توسعه و رشد آنها را فراهم آورده اند.

بحران مالی فراگیر دهه ابتدایی قرن بیست و یکم تقریبا سراسر جهان را درگیر کرد و پیامدهای زیادی از جمله بیکاری، رکود مالی و بحران های اجتماعی در پی داشت. وقوع این شرایط بسیاری از کشورها را متوجه آسیب پذیری ساختار مالی جهان کرد و از این رو کشورهای عظیم و در حال توسعه به سمتی رفتند تا جهتهای توسعه را بر حوزه های پایدارتری بنا نهند. این شرایط زمینه بسیار مطلوبی برای رشد صنایع خلاق را در جهان به وجود آورد و بسیاری از برنامه ریزی های توسعه محور جوامع با تاکید بر صنایع خلاق صورت گرفت. این در حالی بود که حتی در کشورهایی که قابلیت زیادی در این زمینه ها نداشتند، تبدیل به اولویتی جدی و مهم شد. با نگاهی به گزارش های آماری بانک جهانی و نیز کنفرانس تجارت و توسعه جهانی (آنکتاد) به خوبی می بینیم که سرمایه گذاری های اجرا شده بر روی صنایع خلاق صرفا محدود به کشورهای در حال توسعه و کوچک نبوده و کشورهای توسعه یافته و صاحب اقتصادهای عظیم جهان نیز به طور جدی وارد این عرصه شده اند. آمریکا، فرانسه، انگلستان، ایتالیا، بلژیک، ژاپن و... از جمله این کشورها هستند.

از سوی دیگر در هزاره سوم توجه به سرمایه های فرهنگی تبدیل به یکی از اولویت های اصلی کشورهای مختلف شد. تا از یک سو به یاری این سرمایه ها، قابلیت ها و داشته های فرهنگی خود را معرفی نمایند و از سوی دیگر از قابلیت های فراوری ثروت و اشتغال این حوزه بهرمند شوند. حال باید گفت که صنایع خلاق و محصولات آنها در زمره سرمایه های فرهنگی هر جامعه ای شمرده می شوند. دارایی هایی که ارزش های فرهنگی و مالی را به صورت توامان داشته و بستری مهم برای ذخیره سازی و تجسم بخشیدن به مفاهیم و ویژگی های هنری و فرهنگی هستند. بنابراین از این منظر نیز اهمیت صنایع خلاق و صندلی خاص آن در برنامه های توسعه محور تعیین و برجسته می گردد. چراکه بنابر ماهیت این محصولات، ارزش افزوده ای آنها نه از مواد اولیه بکار رفته در آنها، بلکه از خلاقیت و ایده های بدیع بکار رفته در فرایند خلق و فراوریشان بدست می آورند. در نتیجه در فرآیند های مربوط به عرضه، فروش و صادرات این محصولات، کمترین چالش ها بروز خواهد نمود. بنابراین توسعه صنایع خلاق اقدامی موثر در پایداری فضای مالی و اجتماعی جوامع خواهد بود. نتایج به دست آمده از پژوهش های میدانی و اجرای پروژه های کوچک و عظیم در این حوزه نیز به خوبی تاثیرات سازنده آن در ایجاد ثبات به ویژه به جوامع محلی و تقویت آنها را نشان داده است.

حال باید گفت که در کشوری مانند ایران که از نظر سرمایه های فرهنگی و محصولات خلاق یکی از غنی ترین کشورهای جهانست و قابلیت های بالقوه بسیار زیادی مثلا در هنرهای سنتی و صنایع دستی دارد، باید توسعه صنایع خلاق تبدیل به یک اولویت مهم و اساسی گردد. اقدامی که تا به امروز به شکل جامع صورت نگرفته و به صورت جزیره ای حرکت هایی در حال اجرا است. در حالی که اگر حوزه هایی مانند صنایع دستی و فرش دستباف، موسیقی، هنرهای تجسمی و ... به عنوان بسترهای مهم صنایع خلاق ایران همچون دیگر کشورها تبدیل به یک اولویت اساسی شوند، بی تردید پایداری مالی و اشتغال از جمله نتایج آن برای کشور خواهد بود. این مسئله در روستاها، شهرهای کوچک و به طور کلی نواحی دور از مرکز موجب تقویت جوامع محلی و ارتقای کیفی و کمی زندگی مردم خواهد شد. تاکید بر صنایع خلاق و زمینه سازی برای به فعلیت رساندن قابلیت های آن، ساختار مالی کشور ما را به سمت پایداری سوق داده و نوسانات سیاسی در عرصه بین المللی شوک و آسیب کمتری به آن وارد خواهد نمود. از این رو لازم است که با نگاهی آینده نگرانه به سرمایه های فرهنگی ایران و قابلیت های بی شمار آن برای فراوری محصولات متنوع خلاق، گامی موثر و مطمئن در جهت رسیدن به پایداری برداریم. نباید فراموش کرد که این مقوله به زیرساخت ها قانونی، حمایت های جدی دولت و زمینه سازی لازم برای حضور پر رنگ بخش خصوصی احتیاج دارد. و البته باید گفت که تجربیات بین المللی زیادی که کشورهای مختلف تا به امروز پشت سر گذاشته اند نیز منابع ارزشمند و کارآمدی برای ما در این جهت خواهد بود.