خبرنگار جام جم از سطح شهر گزارش می دهد :به ماسک اعتقاد داری؟ - اکسپرس بلاگ

در این بین اما به نظر می رسد رعایت پروتکل های بهداشتی در بین گروه های مختلف جامعه به ویژه جوانان و نوجوانان کاهش پیدا نموده است.

این روزها که درس و مشق نیز مانند گذشته سفت و سخت دنبال نمی شود، در محلات مختلف می توان بعضی جوانان و نوجوانانی را دید که دور هم جمع شده اند و می گویند و می خندند، اما بدون ماسک؛ آنها می گویند خسته ایم، نفسمان می گیرد، کرونا با جوانان کاری ندارد، ماسک برای آدم های ضعیف است و ... پاسخ های بعضی از جوانان به شکلی است که به نظر می رسد آنها از شرایط قرمز کشور اطلاعی ندارند. این واقعیت تلخی است که در یک بعد از ظهر بهاری و در میدان، پارک و معابر بعضی از محله های کلانشهرهای کشور با آن روبه رو شدیم.

یکی از میدان های شرق تهران، پاتوق جوان های محل است. دور هم جمع شدنشان، زمستان و تابستان ندارد؛ چه برسد به حالا که بهار است و هوایش جان می دهد برای دور هم نشستن. آنها چهار نفر هستند و سه نفرشان بدون تقریبا هیچ فاصله ای، روی نیمکت سبزرنگی رو به حوض میدان نشسته اند و طرف چهارم هم ایستاده رو به روی آنها، درباره بازی فوتبال ال کلاسیکو و تقابل بارسلونا و رئال مادرید می گوید. از جمع چهار نفره شان، یک نفر ماسک را در دستش گرفته است، یک نفر زیر چانه اش است و دو نفر دیگر ماسکی ندارند؛ نه در دستانشان و نه حتی زیر چانه شان. وارد جمع شان که می شویم، صحبت درباره ال کلاسیکو متوقف می شود و موضوع گفت وگو حول محور کرونا تغییر می نماید.

موضوع کرونا و ماسک روی صورت ما هم حتی ترغیب شان نمی نماید که ماسک هایشان را روی صورت شان بکشند. تقریبا اطلاعات شان از شرایط قرمز تهران کامل است و می دانند که تعداد مبتلایان و فوتی های شهر اصلا اوضاع خوبی ندارد. با تعجب می پرسیم که همه اینها را می دانید و هیچ کدامتان ماسک ندارید؟ آن یک نفری که ماسک روی چانه اش است ماسکش را به صورتش می زند و با خنده می گوید: کی گفته نمی زنیم؟ انگار با همه دانسته هایش از شرایط قرمز این روزها، ماجرا را بیشتر از آن که فکرش را بکنیم شوخی گرفته است. اما سه نفر دیگر سعی می نمایند دلایلی منطقی برای ماسک نزدن هایشان بیاورند.

یکی از آنها به خودش و جوان کنار دستی اش اشاره می نماید و می گوید: ما دو تا که برادریم و توی یک خونه هستیم؛ این دو نفر رو هم تقریبا هر روز می بینیم و می دونیم که کرونا ندارند. انگار که قریب به اتفاق کسانی که ماسک نمی زنند، به درجه ای از کرونا شناسی رسیده اند و می دانند که چه کسانی کرونا دارند و چه کسانی هم ندارند. نفر سوم هم از حرف دوستش ایده می گیرد و ادامه می دهد:اصلا من فکر می کنم به این چیزها نیست؛ خیلی از کسانی که ماسک می زدند هم کرونا دریافتد. بالاخره آخرش همه باید بگیریم تا ایمنی جمعی ایجاد شود.فکر می کنم سیاست دولت هم همین باشد. اما در برابر این که می گوییم به چه قیمتی، جوابی ندارد که بدهد. البته خودش هم انگار خیلی به حرف خودش باور ندارد چون خیلی زود با لحنی ملایم تر از قبل آن را اصلاح می نماید که: البته من جاهای خیلی شلوغ می زنم؛ اینجا که کسی نیست.

گل های بدون ماسک

دو تیم چهار نفره با یک یار بیشتر هستند که نهمین نفرشان، به عنوان داور، بیرون زمین ایستاده است و مسابقه فوتبال بین دوستانش را داوری می نماید. مسابقه ای در یکی از زمین های آسفالت اما رها شده شرق تهران که تبدیل به پارکینگ خودروهای ساکنین محل شده است اما عصرها پاتوق همیشگی نوجوان های محل است برای یک دست فوتبال، آن هم بعد از تمام شدن کلاس های آنلاین شان. صدای فریاد بچه ها در حین بازی کل کوچه را برداشته است. پسرها، دوازده سیزده ساله به نظر می رسند؛ شاید کمی بیشتر و شاید کمتر. از بین هشت نفر بازیکنی که در زمین بازی می نمایند و یک نفر یار اضافه که داور ایستاده است، به اندازه تعداد یک تیم شان هم ماسک به صورت ندارند. یکی دو نفرشان هم ماسک هایی بر پشت گوش و زیر چانه دارند که احتمالا گذاشته اند برای وقتی که خودشان تشخیص می دهند تا آن را بر صورت بکشند. منتظر می مانیم تا تب و تابشان برای به ثمر رساندن اولین گل به نتیجه برسد و بعد وارد جمع شان شویم. اتفاقی که خیلی زود می افتد و اولین گل را تیمی می زند که سه نفرشان ماسک ندارند و بعد از گل، محکم به کف دستان همدیگر می کوبند و همدیگر را به آغوش می کشند.

به بهانه پارک خودرو در گوشه زمین فوتبال شان، از میانشان می گذریم. وقت پیاده شدن، می گوییم، ماسک که ندارید، اینطوری هم که همدیگر را بغل می کنید! زننده گل که در این لحظات پیروز و سربلند جمع است می گوید: با ماسک نمی توانم نفس بکشم، نمی توانم اینطوری گل بزنم. و می خندد؛ او همچنان سرخوش از گلی است که در اولین دقایق بازی به ثمر رسانده است. رو می نماید به دروازه بان مغلوب و می گوید: تو که در طول بازی سر جایت ایستادی و نمی دوی، تو چرا ماسک نزدی؟ ما هم دنبال همین سوال را می گیریم، آقای دروازه بان می گوید: ما خانه مان همین جاست. جایی نرفتم که بخواهم ماسک بزنم؛ این بچه ها را هم که هر روز می بینم. دلایلش بیشتر بچگانه است تا نوجوانانه. این را دوست و همبازی و هم تیمی اش که از اول بازی ماسکش را از روی صورتش پایین نیاورده است هم می فهمد و به بحث وارد می شود: چه ربطی دارد؟ تو از کجا می دانی من کرونا ندارم؟ و خودش ادامه می دهد که من بدون ماسک پایم را از خانه بیرون نمی گذارم. اینطور که معلوم است، او تنها کسی است که چنین نظری دارد؛ آنقدر که در لابه لای حرف هایش، باقی هم بازی هایش هم وارد بحث می شوند که با ماسک نمی توانند نفس بکشند: اصلا اینجا فضا باز است؛ ماسک برای فضاهای بسته است، در مسابقات فوتبالی هم که زنده پخش می شود هیچ کدام از بازیکنان ماسک ندارند. و با همین استدلال، به سر جایش در خط دفاع تیمش برمی شود تا نکند بازی شروع شود و گل دوم را بخورند.

من آنتی بادی دارم

پسر جوان، در یکی از خلوت ترین میدان های محله نارمک نشسته است. لپ تاپ روی پایش و تلفن همراه در دستش است و غرق در کارش است؛ آنقدر که خیلی دیر متوجه نزدیک شدن ما به خودش می شود. ماسک به صورت ندارد. با همنشینی و همکلامی با ما هم ترغیب نمی شود که ماسکی از جیب یا کیفش بیرون بیاورد. همه چیز عادی به نظر می رسد. سر حرف را با اوضاع بد کرونایی و آمار مبتلایان و فوت شده ها شروع می کنیم و از تعطیلی مشاغل می گوییم. او بازاریاب است و در این روزهای تعطیلی کسب و کارها و قرنطینه ده روز شهر، فضای سرسبز روبه روی خانه و هوای بهاری را برای تلفن زدن هایش انتخاب نموده است؛ از کرونا و این تعطیلی بدموقع کلافه است:این روزها و بعد از تعطیلات عید، تازه روزهای اوج گیری کارمان بود. شانه اش را بالا می اندازد که البته به حال من که فرقی ندارد؛ من زنگم را می زنم. می پرسیم حالا چرا ماسک نزدی؟ که می گوید: اینجا همواره خلوت است؛ بعد هم صدایم از پشت ماسک خیلی خوب به مشتری نمی رسد. معلوم است که بهانه می آورد و خیلی اهل مراقبت و رعایت کردن به نظر نمی رسد. حدسمان درست است و می گوید که کرونایی که چند ماه پیش او را درگیر نموده است، خیالش را راحت نموده که آنتی بادی دارد و دیگر نمی گیرد: پاییز پارسال از یکی از همکارانم در محل کار کرونا گرفتم و پدر و مادرم هم مبتلا شدند؛ فکر نکنم دیگر بگیرم. به قول خودش ترسش ریخته است؛ دلیلی که خودش هم بعد از این که آن را به زبان می آورد، از گفتنش خنده اش می گیرد.

ماسک برای حرف مردم

قرنطینه و تعطیلی 10روزه کسب و کارها، تردد و رفت و آمدها را در بسیاری از مناطق شهر، به حداقل رسانده است اما هایپرمارکتی در ضلع شمالی یکی از میدان های پر رفت و آمد شرق تهران، همچنان مشتریان خودش را دارد. داخل فروشگاه، دو دختر جوان در بین راهروهای فروشگاه مشغول خرید هستند. برگه های تایپ شده ماسک بزنید و لطفا بدون ماسک وارد نشوید در نقاط مختلف فروشگاه به چشم می خورد اما به نظر می رسد نه آنها توجهی جدی به این نوشته ها دارند و نه قرار است کسی در فروشگاه تذکر سفت و سختی بدهد که ماسک بزنید. دختر جوان، ماسک زرد رنگی، هم رنگ با کتانی اش را دور مچ دستش انداخته است.

دختر دیگر هم ماسک پارچه ای اش از یک گوشش آویزان است و به نظر تصمیمی هم بر زدن صحیح ماسکش ندارد. فرایند خرید بدون ماسک شان که طولانی می شود، در میانه یکی از راهروهای حبوبات، سر صحبت را محبت آمیز باز می کنم که نمی ترسید ماسک ندارید؟ اما انگار نمی ترسیدند. یکی از آنها که ماسک را به جای صورت، بر مچ دستش انداخته می گوید: نه بابا؛ شما هم نترس. دو تا ماسک زدی، می تونی نفس بکشی؟ اونم اینجا، توی این شلوغی. انگار ماجرا را به خوبی متوجه نشده بود که هرچه شلوغ تر، ماسک واجب تر؛ حالا شلوغی و فضای بسته باعث شده بود ماسکش را بردارد که بتواند راحت نفس بکشد.

دختر دیگر اما با بی رغبتی، بند دیگر و آویزان ماسک را بر گوشش انداخت: من در حالت عادی هم سخت نفس می کشم؛ بخوام ماسک هم بزنم که دیگه اصلا نمی تونم خریدهام رو دستم بگیرم و با خودم تا سر خیابون ببرم. او رو به دوستش می نماید و می گوید تو هم بزن؛ منظورش این است که حالا تا آخر خرید همه می خواهند تذکر بدهند. انگار تنها به خاطر فرار از حرف مردم ماسکی در دست و پشت گوششان دارند تا در وقت احتیاج، آن را به صورتشان بزنند.

ترکیب خستگی و بی تفاوتی

دم دم های غروب است و هوا رو به تاریکی می رود. دو جوان از خودروشان پیاده می شوند و روی نیمکت پارک کوچک محل می نشینند؛ پارکی که با حضور ما و این دو نفر، تعداد افراد حاضر در آنجا به پنج نفر هم نمی رسد.

ماسک آبی رنگی به آینه جلوی خودروی 206 سفید رنگش آویزان است اما وقت پیاده شدن، آن را برنمی دارد و به صورتش نمی زند. خودمان را که معرفی می کنیم، هردو روی خوش نشان می دهند اما همین که می پرسیم چرا ماسک نزده اید، خیلی زود به آینه خودرویش اشاره می نماید که: ماسکم را می بینی؟ اتفاقا من همواره ماسک می زنم؛ ولی اینجا واقعا کسی نیست. و به دور و اطراف اشاره می نماید. انگار نه تنها دوستش که انگار عابران را هم نمی بیند. این را که می گوییم، با خنده می گوید به این افراد نمی آید کرونا داشته باشند؛ علاوه بر این هیچ کس کرونا ندارد مگر این که خلافش ثابت شود! حرف مان گل می اندازد که مگر کرونا آمدن و نیامدن دارد؟ یعنی همواره با این نگاه و طرز فکر ماسک می زنی؟ جدی می شود: راستش من فقط توی جاهای شلوغ ماسک می زنم، آن هم فقط به خاطر پدر و مادرم و الا خودم اگر بگیرم هم چیزی نمی شود؛ یک سرماخوردگی است و تمام می شود.

این را می گوید بعد جدی تر از قبل می شود: اما آخه واقعا این چه وضعشه؟ چرا دوباره برگشتیم سر خونه اول؟ ما که پدر و مادر پیر داریم، واقعا داریم توی این اوضاع اذیت می شویم. او هم مثل خیلی از آدم های دیگر، از این شرایط خسته شده است اما انگار این خستگی به جای این که او را در رعایت پروتکل ها مصمم تر کند تا زودتر از این شرایط رها شویم، از طرف دیگر بام انداخته است و نسبت به ماسک زدن و فاصله اجتماعی بی تفاوت تر از همواره شده است. دوستش که کمی سن و سال دارتر از او به نظر می رسد مستمع مکالمه است. خیلی تمایلی ندارد در بحث مان شرکت کند. مگر وقتی که بالاخره خودمان او را وارد چالش چرا ماسک نمی زنید می کنیم. می گویم دوستتان ماسکش را در خودرویش جا گذاشته است، شما چرا ماسک ندارید؟ که پاسخش شوکه مان می نماید: من نمی تونم ماسک بزنم؛ نفسم می گیرد و کلافه می شوم. از قدرت سرایت بالای کرونای جهش یافته می گوییم اما انگار انگلیسی و آفریقایی و انواع دیگر کرونا هم برایش فرقی ندارد: آقا من به این چیزها اعتقاد ندارم. تا امروز ماسک نزدم و نگرفتم؛ اگه قرار به دریافت بود باید تا الان می گرفتم دیگه. نه؟ پاسخی برایش نداریم.

جنبه روانی ماسک!

ماسک جنبه روانی دارد وگرنه هیچ تاثیری در بیماری ندارد! این را جوان فروشنده ای می گوید که بیرون از مغازه گلفروشی اش در خیابان آیت در حال پک زدن به سیگارش است؛ البته که ماسکش را از یک سو رهانموده و روی گوشش باد می خورد تا بتواند سیگارش را راحت تر بکشد و در همین حین می گوید: همین ماسکی را هم که می زنم برای خریداران است چون خیلی ها اگر ماسک نداشته باشم داخل مغازه نمی آیند.

شاگرد مغازه هم نوجوانی است که ماسک نزده و مشغول اسپری کردن آب به گلدان های مغازه است. از ماسک نزدنش می پرسیم، البته پیش از پرسیدن، سر حرف بازشده چرا که برای بسیاری این روزها پرسیدن از دلیل ماسک نزدن همچون ناسزا تلقی می شود. پاسخ او هم از همین بی استدلالی عجیب پیروی می نماید و می گوید: از کرونا نمی ترسم و با کرونا مسئله ای ندارم! به او گوشزد می کنیم تنها دلیل استفاده از ماسک محافظت از خود نیست و این کار می تواند به قطع یا کندشدن چرخه سرایت در یک جامعه یاری کند. آنقدر استفاده از ماسک در پیشگیری از سرایت بدیهی است که انتظار نداریم او این بحث را به مناظره بدل کند .

اما او یکی از مغازه داران اطراف را صدا می نماید و می پرسد: کسی از خانواده شما مبتلا شده؟ پاسخ مرد مغازه دار منفی است. پسر نوجوان که تصور می نماید در بحث پیروز شده از مرد رهگذری نیز هم همین سوال را می نماید: آقا شما چطور؟ کسی هست در خانواده شما که برایش اتفاقی افتاده باشد؟ مرد جاافتاده آدرس چند آشنای دور در محل را می دهد. این بار نوجوان حاضرجواب رو به ما نتیجه می گیرد: شرایط کرونا آن طور هم نیست که اعلام می شود. عده ای دوست دارند مردم بترسند و هرروز یک چیزی می گویند. من یکی از کرونا نمی ترسم و ماسک هم نمی زنم.

چشم ویروس انگلیسی به نوجوانان و جوانان

با این که نوجوانان و جوانان زیادی بعد از 14 ماه درگیری با کرونا و دیدن این همه مرگ و میر در ایران و دنیا هنوز به کرونا پوزخند می زنند، اما کرونا نه که لبخند بلکه فکرهای پلیدی برایشان دارد. وقتی کرونا در ایران هنوز تازه وارد بود گفته می شد کم سن و سال ها از بیماری مصون اند و خصوصا بچه ها کمتر درگیر ویروس می شوند. با گذشت زمان اما این فرضیه باطل شد و کرونا نه فقط بیماری مهلک پا به سن گذاشته ها که خطری برای جان جوان ها توصیف شد.

مخصوصا کرونای انگلیسی که عده ای آن را هنوز دروغ و دسیسه می دانند و با این خیال پردازی ها ذهن شکاک خویش را تسکین می دهند، مایل است بیشتر از ویروس کرونای ووهان، جوان ها را درگیر کند.

صحبت های مسؤولان و دست اندرکاران نظام بهداشت و درمان را هم که بالا و پایین کنیم همین نتیجه از آن استخراج می شود، از جمله گفته های ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت را که همین اواخر گفته است نوجوانان و جوانان عامل پخش کرونای انگلیسی هستند و می توانند افراد دیگر به ویژه بزرگسالان را به کام مرگ بکشند. به آمارهای کرونایی تهران و هرم سنی مبتلایان که نگاه کنیم میزان ابتلای افراد پنج تا 17 سال به کرونا از 4 درصد قبل از عید به 11 درصد کنونی رسیده است. البته اگر این آمارهای رسمی و این اظهار نظرهای دولتی عده ای را مجاب نمی نماید، اشاره می کنیم به گفته های فرهاد مصدق، متخصص ریه که می گوید ویروس کرونای انگلیسی تمایل بیشتری برای آلوده کردن بچه ها، نوجوانان و جوانان زیر 20 سال دارد.

این جملات همه یکصدا مشغول تکرار این هشدار هستند که اگر جوان ها و نوجوان ها ماسک نزنند و کرونا را دست کم بگیرند هم خودشان و هم دیگران را ممکن است تا لبه پرتگاه مرگ ببرند.

فقط در تهران این طور نیست!

در شهرهای مختلف آذربایجان غربی که همه شان شیب صعودی ابتلا به کرونا را تجربه می نمایند جوان های زیادی هستند که مثل بقیه هم سن و سال هایشان در نقاط دیگر کشور برای ماسک نزدن عذر و بهانه می آورند. پسر 17 ساله ای که در مواجهه با ما و رو به رو شدن با این سؤال که چرا ماسک نمی زند مرتب خنده تحویل مان داد و این جمله عجیب را گفت: می خواهید دوستانم به من ترسو یا ضعیف بگویند؟ او به سلامتی دوستانش هم می نازد و می گوید مطمئنم اینها بیمار نیستند و نمی شوند و چون به بودن با آنها عادت دارم تقریبا هر روز در باغ مان دور هم جمع می شویم.

کسانی مثل این جوان در استان آذربایجان غربی زیادند که نفر دوم و سومی که با آنها روبه رو و همکلام شدیم دو جوان به ظاهر ورزشکار بودند و این را عضلات پیچ در پیچ شان نشان می داد. یکی از آنها در جواب ما که پرسیده بودیم ماسک تان کجاست، با اعتماد به نفس و کمی غرور گفت که ما از کودکی ورزش نموده ایم و چون ورزشکاریم کرونا نمی گیریم و اگر هم احیانا بگیریم شکست اش می دهیم و دیگر لازم نیست به خود زحمت ماسک زدن بدهیم.

این دو نفر درباره آمارهای رسمی کرونا در کشور هم بحث دارند و آنها را اغراق آمیز می دانند، به خصوص آمارهای مربوط به ویروس جهش یافته انگلیسی و سرعت بالای انتقال آن را که باور دارند درباره اش غلو شده تا مردم بترسند.

خسته شدیم!

البته نه فقط پسرهای جوان که دختران جوان زیادی هم هستند که یکسره به ماسک و اثرگذاری اش بی اعتقادند. یکی از آنها که در حال قدم زدن در حاشیه پارک بود و ماسک فقط دهانش را می پوشاند به ما گفت از این که همواره در حال ماسک زدن هستیم خسته شده ام و همواره اضطراب و استرس دارم و دیگر از نظر روحی توان مقابله با این شرایط را ندارم. او مکثی کرد و در حالی که ماسک را به زیر چانه اش برده بود این جملات را هم افزود: افرادی که می گویند ماسک زده و پروتکل ها را رعایت نموده اند هم مبتلا شده اند در حالی که افرادی که اصلا اعتقادی به وجود کرونا ندارند و ماسک نمی زنند سالم مانده اند. این جوان می خواهد مدتی ماسک نزند و ببیند آیا سالم می ماند یا خیر.

جوانان کرونا نمی گیرند!

پیدا کردن چنین جوان هایی در نقاط مختلف شهر ایلام نیز به هیچ وجه کارسختی نیست. سراغ چند نفر از نوجوانان می رویم که در پیاده رو آیت ا... طالقانی شهر ایلام روی نیمکت نشسته و مشغول شوخی و خنده اند.

از جمع چند نفره آنها تنها یک نفر ماسک را به شیوه درست روی صورت قرار داده و دهان و بینی خود را به طور کامل پوشانده است؛ بقیه یا ماسک ندارند یا ماسک را زیر چانه شان زده اند. امیرعلی یکی از نوجوانانی است که اصلا ماسک ندارد. وقتی به او درباره زدن ماسک تذکر می دهیم ابتدا رو ترش می نماید و دوباره مشغول صحبت با دوستانش می شود اما وقتی می شنود برای تهیه گزارش آمده ایم می گوید از بین من و دوستانم تا به حال هیچ کدام به کرونا مبتلا نشده ایم، خانواده هایمان هم همه سلامت هستند.

امیرعلی که به حرف می آید باب سخن برای دیگران نیز باز می شود و یکی از آنها انگار که مطلب جدیدی کشف نموده می گوید کرونا را فقط افراد پیر می گیرند و این بیماری سراغ ما کم سن و سال ها که ورزش هم می کنیم، نمی آید.

وقتی از این نوجوان که نامش سروش است خواستیم لااقل مراعات خانواده اش را بکند و بعد از جمع شدن با دوستان، در دورهمی های خانوادگی شرکت نکند، خنده سر داد و گفت این حرف ها فقط برای این است که مردم دور هم جمع نشوند و خوش نباشند.

در خوزستان که هفته هاست کرونا در حال تاخت و تاز است و اصلا موج چهارم بیماری از آنجا شروع شده نیز بی اعتقادی به استفاده از ماسک میان بسیاری از جوان ها رایج است. حسین رضا که می گوید با ماسک احساس خفگی می نماید همواره به اصرار مادرش با ماسک از خانه خارج می شود ولی همین که به خیابان می رسد ماسک را در جیبش می گذارد. او با این که می داند این کار غلط است ولی انگار که چاره ای ندارد، میخواهد همین راه را همچنان ادامه دهد.

او درباره قهر هم سن و سال ها و هم نسلی هایش با ماسک حرف های جالبی هم دارد و می گوید بیشتر جوان ها فکر می نمایند نه کرونا دارند، نه می گیرند و حتی ناقل هم نیستند.

نرگس خانعلی زاده - جامعه / روزنامه خبرنگاران