اکثریتی که آمریکا را در شورای امنیت شکست دادند در ادامه چه خواهند کرد؟ - اکسپرس بلاگ

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، نشریه آمریکایی فارین پالیسی در گزارشی به آنالیز کوشش آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران و پیش بینی اقدامات بیشتر آمریکا پس از شکست در شورای امنیت، در هفته های پیش رو پرداخت.

در این گزارش آمده است: به تازگی کوشش آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران با شکست روبرو و ایالات متحده به طرز خجالت آوری به انزوا کشیده شد. اما این مانع دولت ترامپ نشده و رئیس جمهور آمریکا تهدید نموده به وسیله اسنپ بک (مکانیسم ماشه) به سرعت تحریم های سازمان ملل علیه ایران را برمی گرداند.

به نوشته فارین پالیسی، مانور آمریکا حول تحریم تسلیحاتی همواره مقدمه ای بوده برای هدفی بزرگتر: خراب کردن پل های باقی مانده که به توافق هسته ای ایران می رسند. دولت ترامپ به دنبال بازگرداندن تحریم ها به وسیله بندی در توافق هسته ای ایران است، در حالی که دو سال قبل از این توافق خارج شد. از همین رو، این ادعای دولت ترامپ همانطور که انتظارش می رفت از سوی قدرت های دیگر دنیا به چالش کشیده شده است.

از یک طرف، روسیه و چین بحثی فنی و قانونی را علیه حرکت آمریکا مطرح نموده و می گویند، آمریکا با خروج از توافق هسته ای ایران حق خود برای اعمال مکانیسم ماشه را از بین برده است. این استدلال بر اساس قطعنامه 2231 شورای امنیت است که در برجام ذکر شده و بر اساس آن تنها کشوری که عضو توافق هسته ای باشد، می تواند از مکانیسم ماشه استفاده کند. این موضعی قانونی است که حتی جان بولتون مشاور امنیت ملی سابق آمریکا که از مخالفان توافق هسته ای ایران است و در دوره او آمریکا از توافق خارج شد، اخیراً آن را تایید کرد.

بنابر این مطلب، در نهایت، اما این مسئله بیشتر از این که دعوایی قانونی باشد، سیاسی است. جنبه سیاسی آن که به نظر می رسد بیشتر مورد حمایت کشور های اروپایی است، این است که ایالات متحده فاقد مشروعیت توسل به این مکانیسم است، زیرا انگیزه آمریکا در درجه اول صدمه زدن به توافق چند جانبه با ایران است و واشنگتن در دو سال گذشته کوشش نموده پایه های این توافق را تضعیف کند.

به گزارش این نشریه، مهمترین طرفی که سرنوشت این توافق را مشخص می نماید، خود ایران است. ایران پیش از این به کارزار فشار حداکثری آمریکا با افزایش سطح غنی سازی اورانیوم و فراتر رفتن از سایر محدودیت ها و همچین به وسیله اقدامات دیگر پاسخ گفته است. اما واقعیت های سیاسی و عملی ناشی از اسنپ بک (بازگشت سریع تحریم ها) بر محاسبات تصمیم گیرندگان در ایران اثر خواهد گذاشت و همینطور واکنش اعضای باقی مانده این توافق شامل فرانسه، انگلیس، آلمان، چین و روسیه بسیار مهم خواهد بود. این کشور ها همچنان متعهد به حمایت از توافق برای حفظ آن، دست کم تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه نوامبر هستند.

در ادامه گزارش فارین پالیسی آمده است: آمریکا اکنون ادعا می نماید می تواند ساعت را روی شمارش معکوس 30 روزه تنظیم کند (مهلتی که آمریکا با فعال کردن مکانیسم ماشه در اختیار سازمان ملل قرار می دهد) و بعد از آن تحریم های سازمان ملل علیه ایران که به موجب برجام برداشته شده بود، باز می گردد. این شمارش عمداً طوری زمانبندی می گردد که پایان مهلت 30 روزه قبل از اکتبر یعنی زمان انقضای تحریم های تسلیحاتی ایران و قبل از آن باشد که روسیه ریاست شورای امنیت را عهده دار می گردد. ریاستی که می تواند موانع رویه ای بیشتری مقابل واشنگتن قرار دهد.

موضع کشور ها در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه

چیزی که احتمالاً بعد از اسنپ بک اتفاق خواهد افتاد، صحنه ای آشفته در سازمان ملل است که در آن اعضای شورای امنیت به سه گروه تقسیم می شوند:

اول، ایالات متحده به دنبال یافتن جلب حمایت به وسیله اعمال فشار سیاسی و مالی خواهد بود، طوری که در پایان دوره 30 روزه بعضی اعضای شورای امنیت با اعمال تحریم ها موافقت خواهند کرد. آمریکا احتمالاً از حربه تهدید به استفاده از تحریم های ثانویه مانند 18 ماه گذشته در مقابله با عدم اقدام کشور ها برای اعمال اسنپ بک، استفاده خواهد نمود. حتی اگر اغلب کشور های دنیا با این موضوع مخالف باشند که آمریکا حق اعمال تحریم ها به وسیله اسنپ بک را ندارد، بعضی کشور ها ممکن است از ترس فشار مالی آمریکا طرف این کشور را بگیرند.

گروه دوم را چین و روسیه راهنمایی می نمایند، دو کشوری که هم اکنون هم در مقابل آمریکا موضع گرفته اند. این کشور ها نه تنها با اجرای تحریم ها مخالفت خواهند کرد، بلکه موانعی را هم مانند مسدود کردن انتصاب دوباره کمیته های مرتبط سازمان ملل که بر اجرای چنین تحریم هایی نظارت دارند، ایجاد خواهند کرد. این گروه همچنین ممکن است به دنبال کشاندن این بحث به دیوان بین المللی دادگستری در مورد جنبه قانونی ادعای آمریکا باشد.

گروه سوم را فرانسه، انگلیس و آلمان راهنمایی می نمایند که همگی اتفاق نظر دارند که توافق ایران باید در بیشترین حد ممکن حفظ گردد. در بیانه این گروه در ماه ژوئن، هر سه کشور تاکید کردند که بازگشت تحریم ها از سوی آمریکا را حمایت نخواهند کرد. اما مشخص نیست که آیا این به معنای مخالفت فعال آن ها با تحریم هاست؛ قطعاً رویکرد آن ها مانند موضع انسدادی احتمالی که روسیه و چین اتخاذ می نمایند، نخواهد بود.

بنابر این گزارش، این گروه کوشش خواهد نمود تا از تصمیمات درباره انجام اقدامات لازم برای اجرای تحریم های سازمان ملل ممانعت کند. اما این کاری خیلی حساس است، زیرا کشور های اروپایی عادت ندارند آشکارا چارچوب الزام آور دستورالعمل های سازمان ملل را نادیده بگیرند و مایلند اقداماتشان را در مقابل خطر بیشتر از بین بردن اعتبار شورای امنیت متعادل نمایند. اما در عین حال از هر راه چاره موجود برای به تاخیر انداختن اجرای کامل تحریم ها استفاده خواهند کرد تا برای متقاعد کردن ایران به خویشتن داری در واکنش به اقدامات آمریکا زمان بخرند. کشور های هند، کره جنوبی و ژاپن احتمالاً از حامیان این رویکرد خواهند بود. کشور های این گروه حتی ممکن است تا جایی پیش بفرایند که سیگنال سیاسی به ایران فرستاده و در بیانیه ای مشترک از سوی اغلب اعضای شورای امنیت بگویند که تحریم های بازگشته به صورت یکجانبه از سوی آمریکا بر اثر فعال شدن مکانیسم ماشه را به رسمیت نمی شناسند.

نشریه آمریکایی در ادامه اینطور پیش بینی می نماید: به عنوان بخشی از این رویکرد، 27 کشور عضو اتحادیه اروپا ممکن است فرایند مشورتی طولانی را درباره چگونگی و اصولاً اجرا یا عدم اجرای سریع تحریم ها شروع نمایند. تحریم های مجزای مرتبط با اروپا هم بعید است که تا زمانی که ایران رویکرد معمول را دنبال می نماید، دوباره اعمال شوند. در این فرایند، اتحادیه اروپا باید تا جای ممکن فضا را برای نجات توافق ایران و ممانعت از اجرای دوباره تحریم ها علیه ایران-دست کم تا مشخص شدن نتیجه انتخابات آمریکا باز بگذارد.

بنابر این گزارش، تا به امروز، طرف های باقی مانده در برجام توانسته ند معماری توافق را حفظ نمایند، گرچه این بنا از درون خالی شده است.

این نشریه در ادامه مدعی شد: هدف این بوده که تا زمان انتخابات آمریکا این توافق لنگ لنگان به راه خود ادامه بدهد تا مشخص گردد که آیا گشایشی برای احیای این توافق با دولت احتمالی بایدن وجود خواهد داشت؟ در عین حال که انتخاب دوباره ترامپ می تواند پایانی بر این توافق باشد و چشم انداز دیپلماسی بین ایالات متحده و ایران را تیره تر کند، ممکن است دو طرف در مقطعی از دور دوم حضور ترامپ در قدرت به درک جدیدی در مورد برنامه هسته ای ایران برسند که مبنای آن همان توافق اصلی (برجام) خواهد بود. البته قضاوت بر اساس دیپلماسی هسته ای دولت ترامپ در قبال کره شمالی نشان می دهد این فرایند سخت و در عین حال بدون نتیجه مشخص خواهد بود. در تهران هم ممکن است واکنش سریع به اسنپ بک نشان داده گردد که به احتمال زیاد گسترش فعالیت های هسته ای خواهد بود و در نتیجه آن حفظ توافق تقریباً غیر ممکن می گردد. هرچند این امکان هم وجود دارد که ایران تصمیم بگیرد صبر استراتژیک خود را چند هفته بیشتر و تا انتخابات آمریکا حفظ کند.