پل استر و داستان هایی برای غافلگیرکردن سرنوشت

به گزارش اکسپرس بلاگ، ده پانزده سال پیش روی میز تازه های کتابفروشی های ایرانی اغلب یکی از کتاب های پل استر خودنمایی می کرد. مخاطبان ایرانی هیجان زیادی داشتند که با یکی از بزرگترین نویسندگان زنده جهان آشنا شده اند. اغراق باشد یا نه، این تعریف درباره پل استر در برخی نقدهای آثار او آورده شده و پشت جلد کتاب هایش هم به چشم می خورد. در عرض چند سال تقریبا همه رمان های این نویسنده آمریکایی به فارسی ترجمه شدند و کار به آنجا رسید که طرفدارانش به ناشر ایرانی زنگ می زدند و پیگیر چاپ کتاب های تازه پل استر بودند!

درست در همان زمان کتاب های استر داشتند در جهان مشهور می شدند و کم کم آثارش به چهل زبان ترجمه شدند. پل استر پیروز شد نظر بسیاری از مخاطبان کتاب را در طیف های سلیقه ای متنوع به خود جلب کند. این طور مشهور شدن در بازار کتاب ما، برای آثاری که برچسب عامه پسند به آن ها نمی خورد، پدیده جالبی بود و به خوبی نشان می دهد که پل استر چقدر در کار نوشتن برای همه استاد است. در این مطلب در خبرنگاران مگ به توضیح مختصر زندگی و کتاب های پل استر پرداخته ایم.

داستان کارآگاهی که عظیم فکر می نماید

پل استر را بیشتر با سه گانه نیویورک می شناسند؛ کتابی که جایی برای او در ادبیات آمریکا باز کرد. اما شروع نویسندگی به عنوان یک حرفه برای استر به چندین سال قبل در پی مرگ پدرش برمی گردد. او که در حوزه داستان و نمایشنامه و فیلمنامه دستی بر قلم داشت، متاثر از مرگ پدر کتابی با مضمون روابط و خاطرات خود و پدرش نوشت و به این ترتیب رفته رفته نویسندگی را جدی تر در پیش گرفت و کار را به خلق سه گانه نیویورک رساند.

پل استر در سال 1947 در نیویورک متولد شده است. زادگاه و محل سکونت هم مثل پدرش برای او الهام بخش بودند. با خواندن آثار استر که بیشتر با زبان اول شخص روایت می شوند، کاملا می گردد فهمید پای صحبت شهروندی نشسته ایم که خیابان ها و کوچه پس کوچه های نیویورک را از بر است. همان قدر که شرلوک هلمز لندن را می شناخت، استر هم با نیویورک خو گرفته و انگار که این انس و الفت در نهایت آدم را به سمت کارآگاه شدن می کشاند! چرا که ردپای ژانر جنایی و کارآگاهی در بیشتر آثار استر به صورت پررنگی قابل مشاهده است.

اما نهایتا پل استر جنایی نویس نیست. نویسندگی او بر پایه تعلیق محبوبیت پیدا نموده و البته که در زبان و روایت هم خوب می داند چطور دست مخاطب را بگیرد و دنبال خود بکشاند. با این همه جانمایه کتاب های پل استر شاید بیشتر به پرسشگری و مفاهیم فلسفی پهلو بزند تا ماجراهای پرتعلیق و کارآگاهی. درست است که ساختن داستان ها در دل داستان های دیگر به همان جذابیت از آب درآمده و هر لحظه ممکن است یک تصادف غافلگیرتان کند، اما به جای دریافت رد ماجراها برای رسیدن به پاسخ، پل استر می خواهد سوال بپرسد. آیا سرنوشت ما چیزی قطعی و از پیش رقم خورده است یا تصادف ها آن را شکل می دهند؟ مرگ چطور؟ راز مرگ چیست؟

حضور قابل توجه شخصیت های نویسنده در کتاب های پل استر، حتی نام گذاری یکی از شخصیت ها به نام و نام خانوادگی خودش و خلق شخصیت هایی با نام همسرش (سیدنی) به این خاطر است که پل استر بر حضور خود در این داستا ن ها تاکید کند و شاید می خو اهد به مخاطب این پیغام را برساند که ما در داستان ها زندگی می کنیم.

پل استر با همه دلبستگی اش به نیویورک، چند سالی را پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه کلمبیا در فرانسه گذراند. بعد که به آمریکا برگشت، تجربه یک ازدواج ناپیروز را با یک نویسنده به نام لیدیا دیویس پشت سر گذاشت. این دو نویسنده با این ازدواج صاحب یک فرزند پسر شدند. ازدواج دوم پل استر هم با یک نویسنده بود. سیری هوست وت، همسر استر حالا بیشتر از چهل سال است که با او در نیویورک زندگی می نماید. دخترشان سوفی هم بازیگر و خواننده است.

شاید زیاده از حد موشکافانه باشد اما انس و الفتی که پل استر اول با نوشتن و سپس با سبک زندگی در نیویورک دارد، در مرور انتخاب های شخصی اش هم به چشم می آید. او به جز نویسندگی، شاعر هم هست و فیلم نامه و نمایشنامه نویسی و گاه ترجمه را هم در کارنامه اش دارد. پل استر همچنین چند فیلم از جمله لولو روی پل را براساس فیلمنامه خودش کارگردانی نموده است.

این تجربه خلق و نوشتن در قالب های متنوع، به پل استر مهارت زبانی خاصی را یاد داده که بدون حوصله سربر بودن و کش آمدن داستان، ایده های خود را حین روایت با مخاطب در میان بگذارد. البته همه منتقدان با این دیدگاه موافق نیستند و اتفاقا برخی از آن ها استفاده از این زبان را فریب کارانه دانسته اند. مخالفان سبک نویسندگی استر معتقدند او با پر پیچ و خم کردن ماجراها و تغییرهای ناگهانی اش در سبک روایت، در صدد است به مخاطب القا کند ایده عظیمی پشت سر داستان است اما درواقع خبری از چنین عمقی نیست.

به هر حال شکی نیست که شناختن جهانی کتاب های پل استر با آن ماجراجویی ها و روایت استادانه می تواند تجربه لذت بخشی به خصوص برای کسانی باشد که به رمان پست مدرن علاقه دارند. اگر تا به حال پا به جهانی پل استر نگذاشته اید، سه کتاب زیر می توانند انتخاب های خوبی برای شروع باشند.

سه گانه نیویورک، تراژدی گم شدگی در نیویورک

معروف ترین کتاب پل استر، یعنی سه گانه نیویورک در نگاه اول یک اثر در ژانر کارآگاهی یا پلیسی معرفی می گردد. سه گانه شامل سه رمان کوتاه است که در دو چیز با هم اشتراک دارند. اولین اشتراک طبعا در مکان داستان و نیویورک، زادگاه و درواقع شهری است که پل استر با آن زندگی نموده و می نماید. اشتراک دوم در موضوع داستان هاست که هر سه مربوط به ماجرای گم شدن شخصیت هاست.

داستان های شهر شیشه ای، ارواح و اتاق دربسته گرچه موضوعی پلیسی و تعقیب وگریزمحور دارند، درواقع به طور کامل در اختیار ژانر کارآگاهی-پلیسی و قواعد و روتین های آن نیستند. پل استر مشخصا با همان سبک نویسندگی خودش در پی ارائه معنایی عمیق تر از گم شدن برمی آید که پاسخش را باید در جست وجوی معنای زندگی پیدا کرد.

در داستان شهر شیشه ای همان طور که از نام آن برمی آید رویکرد انتقادی پل استر به زندگی شهری به خصوص در شهر مدرنی مثل نیویورک بازگو می گردد. سبک زندگی از پیش تعریف شده در یک شهر مدرن انگار بی هیچ اختیاری از سوی شهروندان تکرار می گردد و این مفهوم زندگی است که به فراموشی سپرده شده است. خط داستانی البته مربوط به ماجرایی است که در سطح این لایه ها جریان دارد و نقطه شروعش یک تماس تلفنی اشتباه است. در داستان ارواح، با نامگذاری شخصیت ها اشاره ای نمادین به سرگردانی در بی هویتی می گردد. شخصیت ها در این داستان حتی نامی ندارند و با صفات و درواقع رنگ های سفید، سیاه و… به آن ها اشاره می گردد. داستان سوم از این سه گانه هم با نام اتاق دربسته در وضعیتی پیچیده تر به بحران هویت انسان مدرن می پردازد. این بار آدم ها به جای یکدیگر زندگی می نمایند و معلوم نیست نخ این عروسک های خیمه شب بازی در دست کیست.

سه گانه نیویورک توسط خجسته کیهان و شهرزاد لولاچی به فارسی ترجمه شده و نشر افق آن را به چاپ رسانده است. این کتاب را می توانید از خبرنگاران تهیه کنید.

کتاب اوهام، یادداشت های پراکنده ازمرگ و تنهایی

پل استر کتاب اوهام را سال ها بعد از سه گانه نیویورک نوشته است اما در این اثر هم که یکی از برجسته ترین آثار او محسوب می گردد، باز هم رنگی از همان مضامین سه گانه نیویورک را می بینیم. در این کتاب با داستان بلندتری روبه رو هستیم و مفاهیم آشنای گم شدن، تنهایی، هویت و… توسط نویسنده ای که با همین کلیدواژه ها می شناسیمش بازتعریف می شوند. داستان کتاب اوهام به یاری پس زمینه استر در فیلمسازی، در بستر سینما روایت می گردد. ماجرا مربوط به استاد دانشگاهی به نام دیوید زیمر است که بدون هیچ برنامه ریزی قبلی، ناگهان تصمیم می گیرد کتاب نقد و آنالیز های خود را از یک برنامه تلویزیونی منتشر کند. هکتور مان، بازیگر این برنامه که یک کمدی صامت است، از مدت ها پیش مفقود شده و اثری از او نیست اما انتشار کتاب راستا این ماجرا را عوض می نماید.

هنگامی که پشتمان به دیوار است، ما تنها می آموزیم که زندگی کنیم. شما باید حتما بمیرید تا مردن را یاد بگیرید. -بخشی از کتاب-

آدم زمانی شروع می نماید و وقتی قرار است همه چیز تمام گردد دیگر مهم نیست چه قدر از نقطه شروع دور شده است. فکر می کردم تو می توانی نجاتم دهی، فکر می کردم می توانم مال تو باشم. -بخشی از کتاب-

کتاب اوهام را امیر احمدی آریان ترجمه نموده و انتشارات مروارید به چاپ رسانده است. برای خرید این کتاب می توانید از سایت خبرنگاران اقدام کنید.

دیوانگی در بروکلین، دری به سوی جهانیی بهتر

تم داستان دیوانگی در بروکلین که پل استر آن را در سال 2005 به چاپ رسانده، این بار تم مرگ یا بهتر بگوییم هراس از مرگ است. از همان جملات اول کتاب بوی مرگ می آید: به دنبال مکان آرامی بودم که در آن بمیرم. کسی بروکلین را پیشنهاد کرد و فردای آن روز از وست چستر به آن جا رفتم.

هراس از مرگ و به خصوص مرگ در تنهایی در این کتاب نقطه شروع ماجراست و ناتان مرد شصت ساله ای که احساس می نماید زندگی به اندازه کافی عذابش داده، چشم انتظار و در عین حال در بیم مرگ به زادگاه خود بازمی گردد. ناتان که بعد از بحران هایی در زندگی شخصی اش مثل بازنشستگی و طلاق، با سرطان هم روبه رو شده، خواه ناخواه به در آغوش دریافت مرگ فکر می نماید اما با سفر به بروکلین همه چیز عوض می گردد. دیوانگی در بروکلین درواقع توضیح خاطرات روزمره ناتان است.

هرچیزی که از یک داستان نوشته پل استر انتظار داریم، از تصادف تا ماهیت سرنوشت انسان و در این داستان وجود دارد و این بار پای آرمانشهرها هم به میان می آید. استر می خواهد با تصویر کردن تحقق بالاترین سطح آرزوها و اهداف باز هم مخاطب را به همان سوال فلسفی برساند: آیا زندگی همین است؟

مجله نیویورک تایمز در تحسین از این اثر نوشته است: دیوانگی در بروکلین، دری است به روی جهانیی بهتر، مکانی که بیش از یک فضای داستانی ارزش دارد، جایی برای رجوع و رسیدن به یک شروع برای ادامه زندگی. اما جایی برای زندگی کردن در رویاها.

دیوانگی در بروکلین را خجسته کیهان به فارسی برگردانده و مثل بیشتر کتاب های پل استر، نشر افق آن را به چاپ رسانده است. این کتاب را می توانید از خبرنگاران تهیه کنید.

جزء از کل؛ کتابی که پدیده ادبیات استرالیا شد

هیچ دوستی به جز کوهستان؛ توضیح مصایب رابینسون کروزوئه ایران