خوراکی هایی که در زمان باستان رواج داشتند - اکسپرس بلاگ

مثلا توت فرنگی جنگلی خیلی کوچک تر از مقدار بازاری آن است که معمولا به توت فرنگی وحشی معروف است. یا در جنگل های شمال سیب های ترش جنگلی می روید که مقدار شان کوچک است.

میوه ها پیش از اهلی شدن چه شکلی داشتند؟

اما واقعیت این است که تمام محصولات خوراکی و زراعی که امروزه مصرف می کنیم از همین گونه های وحشی به وجود آمده اند. درواقع اجداد ما در دوران باستان کم کم به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه با تغییر ژنتیکی آن ها را اهلی نموده اند.

البته مقدار دانه، مزه خوب و فراوانی آن ها هم در اهلی کردن دانه ها نقش داشته است. این کار یعنی اهلی کردن گیاهان به 10هزار سال پیش باز می گردد. کشاورزان اولیه انواع دانه های زراعی را می کاشتند تا برترین شان را انتخاب نمایند. صد البته که آن ها اصلا از علم ژنتیک اطلاعی نداشتند!

اما سوال اینجاست پس چگونه توانستند محصولات زراعی را اهلی و خوردنی نمایند؟ درباره این موضوع جرد دایموند زیست شناس و دانشمند آمریکایی تحقیقات کاملی انجام داده است که منبع ما در این مطلب است.

برگردیم به موضوع اهلی کردن دانه ها؛ مثلا نخود فرنگی در سال 8 هزار پیش از میلاد، زیتون حدود 4هزار سال پ. م، توت فرنگی در سده های میانی و گردوی آمریکایی پس از سال 1846 اهلی شد. بعلاوه لوبیا، خربزه، سیب زمینی و بادمجان همگی محصولاتی هستند که نیاکان وحشی ِ آن ها تلخ یا سمی بودند و به مرور اهلی شدند.

این در حالی است که هنوز هم بعضی میوه ها اهلی نشده اند. مثل بادام که دانه تلخی دارد و هنوز هم بادام وحشی، اهلی نشده است.

حتما می دانید که بسیاری از گیاهان به وسیله گرده افشانی و به وسیله نیروی باد تکثیر می شوند. اما در دوران باستان به غیر ازین روش عوامل دیگری هم نقش داشتند. تعداد حیوانات درآن زمان بسیار بیشتراز الان بود، بنابراین بخشی از روند تکثیر به وسیله حیوانات انجام می شد.

حیوانات گرسنه میوه را می بلعیدند و بعد که حرکت یا پرواز می کردند با دفع فضولات یا تف کردن بزاق شان محصول زراعی اهلی شده را به جا های دیگر انتقال می دانند و دانه ها با این روش هزاران کیلومتر جابه جا و پخش می شدند. مثلا پرندگانی مانند طرقه در تکثیر توت فرنگی، سنجاب ها در تکثیر بلوط ها، خفاش ها در تکثیر انبه و مورچه ها در تکثیر بسیاری از مواد زراعی تاثیر داشته اند.

بزرگ تر شدن مقدار میوه ها به مرور زمان

برگردیم سر مقدار میوه های امروزی. در دوران باستان مقدار میوه ها کوچک بودند. به عنوان نمونه نخودفرنگی های وحشی کوچک هزاران سال جمع آوری می شدند، مانند بلوبری های کوچکی که ما امروزه جمع آوری می کنیم، و در این میان انسان برداشت بزرگ ترین نوع آن را ترجیح و توسعه داد.

سیب های امروزی حدود 7سانتی متر قطر دارند؛ در حالی که سیب های وحشی نهایت 3سانتی متر هستند. یا چوب بلال فقط به یک و نیم سانتی متر می رسید، اما کشاورزان سرخپوست مکزیکی در سال 1500 میلادی بلال هایی به طول 15 سانتی متر پرورش دادند.

کدوحلوایی هم نمونه دیگری ازهمین محصولات زراعی است؛ کشاورزان اولیه توانستند کدوحلوایی های وحشی را که گوشت آن ها از دانه آن ها بیشتر بود انتخاب و تکثیر نمایند. کدوحلوایی های امروزی از همان کدوحلوایی های آمریکایی که هزاران سال پیش اهلی شدند هستند.

اینجا خاستگاه قهوه است

حتما برایتان مجذوب کننده است که بدانید قهوه این دانه پرطرفدار از کجا آمده است. اتیوپی ها هم در اهلی کردن دانه های وحشی مانند گندم و جو مهارت داشتند. اما معروف ترین محصولات آن ها قهوه بوده که اکنون نیز دانه های قهوه در سراسر جهان پراکنده شده است.

حتی درخت زیتون نیز از 4هزار سال پ. م برای روغنش کاشته می شد. در واقع کشاورزان اولیه ناخودآگاه و به صورت تجربی به راز تکامل محصولات زراعی پی برده بودند.

البته فراموش نگردد همواره رشد یک محصول زراعی راحت و آسان انجام نمی شد. مثلا درختان میوه مانند زیتون، انجیر، خرما، انار و ... تا 3 سال پس از کاشت محصول نمی دادند؛ برای همین این نوع کشاورزی مناسب افرادی بود که در همان دوران باستان به یکجانشینی خو نموده بودند. یا بعضی درختان به پیوند زدن احتیاج داشتند. برای همین اهلی کردن چنین درختانی تا دوران کلاسیک طول کشید.

درخت سیب یکی از همین نوع درختان است. سیب جزو دشوارترین درختان میوه برای کاشت و از آخرین درختان مهم اهلی شده در اوراسیا (در دانش جغرافیا و علوم سیاسی، به سرزمین ادامه داری که دو قاره اروپا و آسیا را دربرمی گیرد، اصطلاحأ اوراسیا گفته می گردد) بوده است، زیرا احتیاج به زدن پیوند داشته است. تا عهد کلاسیک یونانی ها یعنی تا 8هزار سال پس از ظهور فراوری خوراک اوراسیا هیچ مدرکی بر اینکه سیب در اروپا و منطقه هلال حاصلخیز کشت شده باشد وجود ندارد.

البته نباید فراموش کرد که جغرافیا نیز در اهلی شدن گیاهان نقش بسیاری دارد. مثلا خیلی از گیاهان و محصولات زراعی و کشاورزی در منطقه ها کوهستانی اصلا رشد نمی نمایند و به خاک حاصلخیز و جلگه ای احتیاج دارند.

مثلا کوه نشینان گینه نو با محدودیت جدی پروتئین رو به رو هستند. برای همین بچه ها در کوهستان های گینه نو شکم بادنموده دارند. کمبود پروتئین احتمالا دلیل رواج آدمخواری در جوامع کوهستانی گینه نو بوده است. تا اینکه درنهایت یک ریشه خوراکی نو یعنی سیب زمینی شیرین از آمریکای جنوبی به گینه نو رسید. زیرا سیب زمینی شیرین در ارتفاع هم رشد می نماید. نتیجه ورود سیب زمینی شیرین انفجار جمعیت در منطقه ها کوهستانی بود.

منبع: همشهری