دی اکسان علیه سلامت

به گزارش اکسپرس بلاگ، قطر واردات شامپو از ایران و شش کشور دیگر را ممنوع کرد. این خبری بود که اخیرا از طریق یکی از خبرگزاری های رسمی کشور منتشر شد. در ادامه این خبر آمده بود که به دلیل وجود ماده سمی 1و4 دی اکسان در شامپوهای تولیدی کشورهای اسپانیا، آفریقای جنوبی، کره جنوبی، اردن، هند، ویتنام و ایران، اداره آزمایشگاه های وزارت محیط زیست قطر، از ابتدای ماه ژوئیه، ورود این محصولات را به کشور خود ممنوع خواهد کرد. اما این دی اکسان چیست؟ و آیا قطری ها آدم های ترسویی هستند که نمی خواهند وجود آن را در شامپوهای مصرفی خود تحمل کنند.

دی اکسان علیه سلامت

نویسنده:ایمان صفردوست

مصاحبه با متخصصان، کارشناسان و دست اندرکاران مواد شوینده

قطر واردات شامپو از ایران و شش کشور دیگر را ممنوع کرد. این خبری بود که اخیرا از طریق یکی از خبرگزاری های رسمی کشور منتشر شد. در ادامه این خبر آمده بود که به دلیل وجود ماده سمی 1و4 دی اکسان در شامپوهای تولیدی کشورهای اسپانیا، آفریقای جنوبی، کره جنوبی، اردن، هند، ویتنام و ایران، اداره آزمایشگاه های وزارت محیط زیست قطر، از ابتدای ماه ژوئیه، ورود این محصولات را به کشور خود ممنوع خواهد کرد. اما این دی اکسان چیست؟ و آیا قطری ها آدم های ترسویی هستند که نمی خواهند وجود آن را در شامپوهای مصرفی خود تحمل کنند یا اینکه ما خیلی مقاوم (و البته بی خیال) هستیم که آن را در محصولات شوینده خود داریم و مصرف می کنیم و به اصطلاح کک مان هم نمی گزد؟ فرضیه دیگری هم که در این میان مطرح می شود این است که این خبر شایعه ای بیش نبوده و نه دی اکسانی در کار است و نه ممنوعیت صادراتی. این خبر به همراه خبر مربوط به بازگشت یک محموله مواد شوینده یکی از شرکت های معتبر ایرانی از یکی از کشورهای حوزه خلیج فارس ما را بر آن داشت تا مصاحبهیی با متخصصان، کارشناسان و دست اندرکاران مواد شوینده در این زمینه انجام دهیم که قسمت اول آن را در این شماره می خوانید.

نیاز به زمان داریم

مهندس باقر احسانی، کارشناس اداره نظارت بر اجرای استاندارد موسسه استاندارد در خصوص خواص دی اکسان، اثرات آن بر انسان و مقادیر استاندارد آن در شامپوها نام می کند: دی اکسان یکی از محصولات جانبی ایجاد شده در مرحله تولید مواد اولیه شامپو است که طبق نتایج تحقیقات اجرا شده، اثرات نامطلوبی را بر بدن انسان و جانوران دیگر می گذارد. با توجه به این نکته ما در بازنگری های اجرا شده روی ویژگی ها و روش های آزمون در تولید شامپو و تدوین استانداردهای مربوط به آن مقدار گیری و ارزیابی مقدار دو ماده دی اکسان و نیتروزآمین را به این آزمون ها اضافه کردیم. البته با توجه به امکانات موجود آزمایشگاهی، در حال حاضر امکان انجام این آزمایش روی محصول نهایی (شامپو) وجود ندارد و مقادیر دی اکسان در مواد اولیه مورد نیاز تولید شامپو مورد ارزیابی قرار می گیرد. وی در خصوص دقت مقدار گیری های اجرا شده روی مواد اولیه هم اضافه کرد: فرآیند نهایی تولید شامپو یک فرایند ترکیبی نیست که در آن چند واکنش شیمیایی انجام شود و تنها از مخلوط شدن چند ماده به وجود می آید. چون هیچ واکنش شیمیایی در مراحل تولید شامپو وجود ندارد، دی اکسان نمی تواند در این مراحل تشکیل شود و مقدار گیری آن در مواد اولیه دقت لازم را خواهد داشت. بر همین اساس موسسه استاندارد تولیدکنندگان و واردکنندگان شامپو را موظف کرده که در هنگام ورود مواد اولیه به کشور، بررسی مواد اولیه را هم تهیه و ارایه کنند. براساس بررسی، نمونه ماده اولیه برای آزمایشگاه های همکار ارسال می شود و نتیجه این بررسی ها ملاک کار برای موسسه استاندارد خواهد بود.

احسانی در خصوص مدت زمان اجرای این قانون هم به خبرنگار سلامت گفت: در واقع مدت چندان زیادی از تصویب این قانون نمی گذرد. این مصوبه در تاریخ 17/8/88 به تصویب کمیته ملی استاندارد رسیده و در این مدت مورد تخلفی در این باره گزارش نشده است. تمام مصوبه های موسسه استاندارد در ابتدا به تصویب کمیته ملی استاندارد می رسد و سپس به صاحبان صنایع ابلاغ می شود. اجرای این مصوبه عملا از ابتدای سال جاری اجرا شده است و با توجه به فرجه سه ماهه ای که از زمان ابلاغ به تولیدکنندگان، برای اصلاح تولیدات آنها داده می شود هنوز تعداد تولیدکنندگانی که گزارش های خود در خصوص دی اکسان را ارایه کرده اند زیاد نیست. کارشناس اداره نظارت بر اجرای استاندارد موسسه استاندارد در خصوص جمع آوری اطلاعات مربوط به دی اکسان در شامپوها هم اضافه کرد: با توجه به تعداد استان های کشور، برندهای وارداتی و محصولات تولیدی در کشور، رقمی نزدیک به 300 برند شامپو داریم و اظهار نظر درخصوص وجود نداشتن دی اکسان در این محصول با در نظر گرفتن اینکه بررسی آن به صورت دستگاهی و هزینه بر است، نیاز به زمان دارد و نمی تواند به سرعت انجام شود.

بررسی ها انجام می شود

مهندس سعیدرضا رضایی، معاون اداره کل نظارت بر مواد غذایی آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی وزارت بهداشت در خصوص استانداردهای مربوط به شامپو در کشور می گوید: مقدار دی اکسان در تمامی محصولاتی که احتمال وجود این ماده در آنها هست، ارزیابی می شود و مجوز تولید محصول از سوی وزارت بهداشت تنها زمانی به کارخانه های تولیدکننده داده می شود که وجود نداشتن دی اکسان در محصولات آنها در بررسی های آزمایشگاهی تایید شده باشد. وی با اشاره به شرایط مورد نیاز برای تولید دی اکسان در محصولات غذایی و بهداشتی می افزاید: دی اکسان در دماهای بسیار بالا (حدود 600 درجه سانتی گراد) تشکیل می شود و تشکیل ترکیب دی اکسان به نام یک محصول جانبی در محصولاتی که در این دما تولید می شوند، طبیعی است ولی تمامی محصولات تولید شده از سوی وزارت بهداشت تحت ارزیابی قرار می گیرند و کارخانه های تولیدکننده هم موظف به کنترل و نظارت بر کیفیت و ایمنی این مواد هستند.

معاون اداره کل نظارت بر مواد غذایی و آرایشی وزارت بهداشت، با وجود نظر کارشناسان موسسه استاندارد در این خصوص به مردم اطمینان داد: آزمون های دوره ای و ارزیابی های ادواری وزارت بهداشت نه تنها در خصوص مواد شوینده، بلکه در تمام محصولات غذایی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی به صورت منظم انجام می شود که سنجش مقدار دی اکسان هم یکی از این موارد محسوب می شود.

مهندس رضایی در خصوص خبر منتشر شده در خصوص عدم ارایه مجوز به ایران برای صادرات شامپو به کشور قطر اظهار بی اطلاعی کرد و اضافه کرد: به نظر می رسد این مساله بیشتر مربوط به مسایل تبلیغاتی و رقبا به خصوص رقبای منطقه ای باشد.

وی تاکید کرد: تا به امروز هیچ گزارش مستندی در خصوص وجود مقادیر خارج از حد طبیعی دی اکسان در محصولات ایرانی به ما گزارش نشده است و درخواست وزارت بهداشت از مردم این است که در صورتی که مدارک مستندی مبنی بر هرگونه تخلف در این موارد وجود دارد، آن را در اختیار مسوولان در معاونت غذا و دارو قرار دهند.

بخشی از جدول موسسه استاندارد برای ویژگی های شیمیایی، فیزیکی و ایمنی شامپو
ویژگی ها	شامپو بزرگسال	شامپو بچه
دی اکسانg/ga حداکثر	20	20
نیتروزآمینg/kgb حداکثر	50	50
a: تا تدوین استاندارد ملی به جای مقدار گیری دی اکسان در شامپو، این ویژگی در مواد اولیه مانند املاح الکیل اتوکسی سولفات ها و مواد فعال در سطح غیریونی مانند مواد حاوی پلی اتیلن گلیکول ها(PEG) مقدار گیری می شود و تا تدوین استاندارد ملی مقدار گیری دی اکسان در شامپو، مقدار دی اکسان مواد اولیه را طبق 12947:1999:EN مقدار گیری کنید. b: مقدار گیری نیتروزآمین موکول به تجهیز و راه اندازی آزمایشگاه های مورد قبول موسسه می باشد. مقدار نیتروزآمین نمونه را طبق استاندارد ملی ایران شماره 11107 سال 1387 مقدار گیری کنید.