طلایی که مردم را بیمار می نماید - اکسپرس بلاگ

جنگل هایی درهم تنیده و روییده بر تن کوه های سربه فلک کشیده و در مه پنهان شده، که برایشان پرونده ثبت جهانی تهیه و تنظیم شده و چند سالی در لیست یونسکو در صف تایید و ثبت هستند.

جنگل های ارسباران در امتداد دشت ها و مراتع زیبا و سرسبز و رویایی و مزارع طلایی گندم قد کشیده اند و طنازی می نمایند. دشت ها و ییلاقاتی که در جای جای آنها روستاهای آبادی جان گرفته اند و به زندگی آدمیان روح و شادی و سرزندگی می دهند.

این همه زیبایی و سرخوشی و عطر زندگی اما چند سالی است دستخوش نگرانی هایی شده است. نگرانی هایی که گره خورده به خاک پرگهر و کانی این سرزمین. خاکی که در جای جای آن معادن مس و طلا و سنگ های ارزشمند نهفته است و حالا شرکت های مختلف برای کشف و استخراج آنها به سوی منطقه گسیل شده اند.

معدنکاوان می گویند برایتان شغل و پول و عایدی می آوریم اما روستاییان منطقه که دل شان برای صدها و هزاران سال با طبیعتی بکر گره خورده، نگران هستند؛ نگران کوه و دشت و سرزمین شان که دارد با ماشین های سنگین زیر و رو می گردد و بیمناک باغ ها و مزارع و دام هایشان که با آلاینده ها و سموم مختلف بیمار و بدحال می شوند.

نگرانی از آلودگی آب و خاک منطقه ارسباران تقریبا دی ماه 98 به اوج خود رسید؛ همان زمان که جمعی از فعالان و تشکل های زیست محیطی آذربایجان شرقی در نامه ای سرگشاده به رئیس قوه قضاییه خواهان ورود دادستان کل کشور به بحران آلودگی معدن طلای اندریان شدند.

آنها در این نامه با تاکید بر ضرورت حفظ سلامت محیط زیست برای نسل فعلی و آیندگان، به استفاده از ترکیبات سیانور در استحصال طلا از معدن اندریان اشاره نموده و با ابراز نگرانی از آلوده شدن منابع آب و خاک ارسباران، خواهان دستور ویژه رئیس قوه قضاییه در رسیدگی به بحران زیست محیطی معدن طلای اندریان در شهرستان ورزقان آذربایجان شرقی شده اند.

نگرانی ها اما فقط به معدن اندریان ختم نشد و صداهای اعتراض از منطقه ها دیگری مثل روستای جیغه در شهرستان هریس و روستای انجرد در شهرستان اهر بلند شد؛ از فعالان محیط زیستی که نگران نابودی طبیعت بکر خود بودند و روستاییانی که آثار زیان بار معدنکاوی را روی آب و زمین و دام هایشان می دیدند.

انجردی ها به ستوه آمده اند

مقصود قدرتی انجرد، از اهالی روستای انجرد شهرستان اهر است و حرفه اش کشاورزی و باغداری. روستای انجرد نزدیک معدن مس انجرد واقع شده و روستاییان می گویند این همجواری مسائل زیادی را برایشان ایجاد نموده است. قدرتی شرایط زندگی اهالی انجرد را این گونه برای جام جم نقل می نماید: طعم و رنگ آب های سطحی روستا به کلی تغییر نموده و آب هایی که ما برای آبیاری باغ ها و زمین ها و شرب دام هایمان از آن استفاده می کردیم، به کلی آلوده شده است. در سه سال اخیر بیش از 500 راس از دام های ما تلف شده و احشام ما دیگر باروری ندارند. باغ ها و زمین های کشاورزی ما هم آسیب جدی دیده و محصولات مان بیش از 75درصد نسبت به گذشته کاهش یافته است. از سوی دیگر معدن برای فعالیت های خود آب را پمپاژ می نماید که این مساله باعث کمبود آب در روستا هم شده است.

وی به آلودگی صوتی ناشی از انفجارات معدن هم اشاره نموده و می گوید: فاصله معدن تا روستای انجرد بسیار نزدیک است و این باعث می گردد انفجارهای معدن برایمان بسیار آزاردهنده باشد. در بعضی مواقع به اهالی اطلاع داده می گردد تا به علت انفجار روستا را ترک نمایند و گاهی همین اطلاع رسانی هم انجام نمی گردد. از طرفی با هر انفجار گردوغبار زیادی وارد روستا می گردد و مسائل تنفسی برای اهالی ایجاد شده و ساختمان های روستا آسیب می بینند.

حال ورزقان هم خوب نیست

در زمان حاضر دو معدن طلای اندریان و مزرعه شادی هم در شهرستان ورزقان در حال بهره برداری است که این معادن هم کم دردسر نداشته است.

گفته می گردد معدن طلای اندریان در 90 کیلومتری شمال شرق تبریز و در محدوده جنگل های ارسباران، 120 هکتار وسعت و 30 میلیون تن ذخیره طلا با عیار 5 درصد دارد.

مسؤولان محیط زیست استان می گویند پایش های زیست محیطی در محدوده معدن انجام می گردد و آلایندگی خاصی ندارد اما دوستداران محیط زیست با اشاره به شواهدی از قبیل تلف شدن دام ها در این منطقه به علت آنچه آنان آلوده شدن آب ها به ماده سمی سیانور نام می برند، فعالیت این معدن را مضر به حال طبیعت و محیط زیست می دانند.

فقط فعالان محیط زیست معترض به فعالیت این معدن نیستند و محمدحسین فرهنگی، نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس هم شهریور سال گذشته با تاکید بر این که تخلفات گسترده ای در معدن طلای اندریان روی داده، گفت: با توجه به این که زمین و زمان از آلایندگی این معدن داد می زنند و شواهد متعددی از آلایندگی آن وجود دارد، از جمله تلف شدن احشام و خشکی درختان منطقه، باید سازمان حفاظت محیط زیست در نظر قبلی خود درخصوص عدم آلایندگی این معدن تجدیدنظر کند.

ا...وردی دهقانی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی هم گفته یود آلایندگی زیست محیطی معدن اندریان اظهرمن الشمس بوده و همه هیپ های اجرا شده در آن و دانه بندی های آن غیراستاندارد است. از سویی با توجه به این که محیط زیست برای فعالیت آن موافقت صادر نموده باید بر فعالیت های صفر تا صد این شرکت نظارت می کرد که این کار را ننموده است.

بهره برداران سردرگم هستند

نگرانی از آلوده شدن آب و خاک کشاورزی و آسیب به جان و مال روستاییان اطراف معادن از یک سو و آسیب به طبیعت بکر جنگل های ارسباران که در انتظار ثبت جهانی است هم از دیگر سو نگرانی هایی ایجاد نموده است.

مدیر عامل شرکت توانگران سهند که در محدوده همجوار با جنگل های ارسباران محدوده اکتشافی و معادن در حال بهره برداری دارند، شفافیت دستورالعمل ها و قوانین و لزوم نظارت مستمر را مهم ترین لازمه حفاظت از محیط زیست در فعالیت معادن دانسته و به جام جم می گوید: قانون بهره برداری از معادن و قانون حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست منافاتی با هم ندارند. محیط زیست محدوده های چهارگانه تحت مدیریتی دارد که اجازه هرگونه فعالیت معدنی در محدوده آنها را نمی دهد اما متاسفانه حریم همین محدوده ها هم به وضوح تعیین نیست. این مساله در خصوص منابع طبیعی سخت تر است زیرا دستورالعمل تعیینی وجود ندارد و در هر مورد کارشناس در محل حاضر می گردد و اعلام نظر می نماید. نبود دستورالعمل باعث سردرگمی بهره بردار و مکتشف شده و هزینه زیادی را برای آنها به بار می آورد.

بحران سیانور

مهدیه برزگر نگرانی مردم به علت استفاده معادن ارسباران از سیانور را موجه دانسته و با اشاره به این که درخصوص استفاده از مواد آتش زا، روال اداری، نظارت و برنامه ریزی کامل وجود دارد اما برای استفاده از سیانور و اسیدها چنین چیزی پیش بینی نشده است، می گوید: اگر چنین چیزی برای سیانور پیش بینی نگردد پنج سال دیگر ما با بحران سیانور در منطقه روبه رو خواهیم بود. فقط بحث استفاده معادن از سیانور مطرح نیست، درواقع هم اکنون در اندریان بسیاری از خانه ها هم به کارگاه تبدیل شده است و به صورت غیرمجاز اقدام به برداشت طلا می نمایند. کارگاه هایی که هیچ سازمانی بر فعالیت آنها نظارت نمی نماید و سیانوری که استفاده می نمایند، مستقیما به فاضلاب های شهری و روستایی وارد شده و سلامت دام و محصولات کشاورزی را تحت تاثیر قرار می دهد. در واقع استفاده از سیانور به وسیله این کارگاه ها بسیار خطرناک تر از به کارگیری آن به وسیله معادنی است که تحت نظارت سازمان محیط زیست فعالیت می نمایند. متاسفانه نظارت خاصی بر خرید سیانور وجود ندارد در صورتی که این نظارت بر مواد آتش زا بسیار شدید است.

به ما و کوه آیراخلی رحم کنید

ترس از آلایندگی های متعدد معدن کاوی به ویژه سیانور، تنها دغدغه مردم آذربایجان نیست، بعضی از آنها نگران از دست رفتن طبیعت بکر خود هم هستند. مثلا مردم روستای جیغه در شهرستان هریس نگران معدن مسی هستند که اواخر سال گذشته بیخ گوش شان پروانه اکتشاف گرفته است. شرکت سرمایه گذار هم براساس همین پروانه اواخر دی ماه 99 به ارسال تجهیزات اکتشافی به روستا و شروع عملیات اجرایی اقدام نموده است.

روستاییان جیغه بارها مخالفت خود را با شروع کار این معدن اعلام نموده و گفته اند معدن کاوی بر اقلیم و کیفیت هوا، آب های سطحی و زیرزمینی و خاک منطقه اثر منفی دارد و آلودگی صوتی زیادی به بار می آورد. جیغه طبیعت زیبایی دارد و بسیار خوش آب وهواست.

این روستا و سایر روستاهای منطقه آب و هوای خوب و طبیعت سرسبزش را مدیون کوه آیراخلی است که سهم بسیاری در جذب ابرهای باران زا و نزولات آسمانی دارد. معدن مذکور در دامنه ها و ارتفاعات همین کوه و به عبارت دیگر حوضه آبریز این روستا و روستاهای اطراف این کوه و زمین های کشاورزی بالادست روستا واقع شده است.

آیراخلی و دامنه های آن منبع تامین آب آشامیدنی و آب کشاورزی روستای جیغه و سایر روستاهاست و به همین علت روستاییان با فعالیت معدن در این منطقه به شدت مخالفت می نمایند و می گویند معدن کاوی ابتدا حوضه آبریز ما و بعد هم کشاورزی و زندگی و طبیعت زیبای مان را دستخوش تغییرات جبران ناپذیر می نماید؛ پیامدهای ناگواری که مشابه آنها در معادن متعددی از جمله معدن طلای اندریان و … قبلا تجربه شده است.

در تعامل با محیط زیست فعالیت می کنیم

مهرانگیز رحمانی/ معاون امور معادن سازمان صمت آذربایجان شرقی

منطقه ارسباران با توجه به ویژگی های زمین شناختی منحصربه فرد، یکی از غنی ترین منطقه ها کشور در کانی زایی است و درحال حاضر معدن نفلین سینیت کلیبر با استخراج سالانه 75هزار تن ماده معدنی، زمینه اشتغال حدود 100نفر را در این منطقه فراهم نموده است؛ البته با انجام اکتشافات تکمیلی و ایجاد صنایع پایین دستی امکان ایجاد اشتغال تا چندبرابر شرایط فعلی وجود خواهد داشت و بر این اساس حرکت در راستا تکمیل زنجیره فراوری از اولویت های مهم سازمان صمت است. سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان با اهتمام بر رعایت همه قوانین موجود و تاکید بر اصل تعامل با ارگان های مربوط به ویژه محیط زیست، اقدام به صدور مجوز می نماید. خوشبختانه تا امروز این قانون به خوبی رعایت شده است، طوری که در سال های متمادی به تعداد انگشت تعداد شاهد تخلفات زیست محیطی در معادن استان بوده ایم.

مشاهده سیانور در آب های اندریان

فریدون آرمانفر/ مدیر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی

براساس ماده46 قانون توزیع عادلانه آب، وزارت نیرو صرفا وظیفه پایش منابع آب را بر عهده دارد و از بعد آلودگی خود محیط زیست باید مساله را آنالیز کند، با این حال بنده و همکارانم بارها برای آنالیز شرایط و نمونه برداری آب های منطقه ها اندریان درخصوص آنالیز آلودگی آنها به محل موردنظر مراجعه کردیم که متاسفانه اجازه این کار را به ما ندادند به همین علت اطلاعات دقیقی از شرایط داخلی منطقه ارسباران نداریم.

براساس پایش رودخانه ها و منابع آبی به وسیله سازمان آب منطقه ای، موردی از آلودگی به وسیله سیانور ثبت نشده اما آمارهایی که سازمان حفاظت از محیط زیست از سایت اندریان و چشمه های آن به ما اعلام نموده حاکی از وجود سیانور است. ما فقط منابع آبی را آنالیز می کنیم و به ما اجازه آنالیز منابع آلاینده داده نشده است.

دراین خصوص هم که چرا در آنالیز های سازمان محیط زیست سیانور مشاهده شده اما سازمان آب منطقه ای چنین موردی را ثبت ننموده است، باید گفت سیانور وقتی جلوی نور آفتاب قرار می گیرد بلافاصله حذف شده و اثری از آن باقی نمی ماند بنابراین تا زمانی که به رودخانه هایی که محل نمونه برداری ماست و فاصله 700متری از اندریان قرار گرفته است، برسد این ماده کاملا از بین می رود البته نگرانی اصلی درخصوص استفاده از سیانور در فرایند انتقال این ماده به معادن منطقه است، زیرا سیانور به وسیله جاده حمل ونقل شده و به معدن های اندریان برده می گردد و اگر حادثه ای حین این انتقال رخ دهد، همه منطقه با آلودگی بسیار شدیدی روبرو خواهد شد.

در منطقه ارسباران، معدن فعال نداریم

داود غنی پور/ معاون محیط طبیعی حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی

معمولا با استناد به ممنوعیت های قانونی، امکان فعالیت های معدنی در منطقه ها چهارگانه تحت مدیریت محیط زیست میسر نیست. در منطقه حفاظت شده ارسباران اولین موردی که در آنالیز استعلامات صورت می گیرد سوابق فعالیت معدن قبل از تصویب منطقه است که در صورت نبود سوابق از فعالیت معدنی ممانعت می گردد. خوشبختانه داخل منطقه حفاظت شده ارسباران معدن فعال وجود ندارد.

ممانعت از معدنکاوی در جنگل های ارسباران

رحیم مهردادی/ مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان شرقی

این سازمان فقط در خصوص تخریب و تصرف اراضی جنگلی و ملی مسوول است و صدور مجوز فعالیت های معدنی منوط به استعلام سازمان صمت از همه ارگان های مربوط و نبود محدودیت و ممنوعیت قانونی دراین خصوص است. تا به امروز از سوی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مجوزی برای انجام فعالیت های معدنی در داخل محدوده جنگل های ارسباران صادر نشده است. با این حال آنالیز دوره ای ماموران یگان حفاظت از فعالیت های معدنی، گزارشات مردمی و سازمان های مردم نهاد به وسیله سامانه های 139 و 1504 راه های ما برای نظارت بر فعالیت معادن است.

خارج از حیطه نظارت ماست

محمد بلوکی/ عضو هیات مدیره نظام مهندسی معدن استان آذربایجان شرقی

نظام مهندسی معدن در مسائل مربوط به محیط زیست هیچ دخالتی ندارد و خارج از حیطه نظارت این سازمان است. وظیفه ما در وهله اول تایید یکی از مهندسان معدن به اسم مسؤول فنی از نظر قانونی برای فعالیت در این حوزه است و ما فقط اجازه آنالیز و اعلام نظر درخصوص مسائل فنی معدن مانند ضریب ایمنی و مواردی از این قبیل را بر عهده داریم و خارج از این حیطه اعلام نظر نمی کنیم.

امین بیلساز - جام جم آذربایجان شرقی

گروه ساختمانی آبان: مجری بازسازی ساختمان و تعمیرات جزئی و کلی و طراحی ویلا و فضای سبز و روف گاردن، طراحی الاچیق، فروش درب های ضد سرقت میباشد.