نظر دیوان عدالت در رابطه با احتساب دوره سربازی به عنوان مشاغل سخت - اکسپرس بلاگ

به گزارش گروه اجتماعی خبرنگاران، مهرابطال دستورالعمل شماره 24202/97/194 مورخ 09/ 10/ 1397‬ مدیر کل درمان استان تهران سازمان تأمین اجتماعی در مورد عدم محاسبه دوران خدمت سربازی به عنوان سابقه مشاغل سخت و زیان در دیوان عدالت اداری آنالیز شد.

در این پرونده شاکی دادخواستی به طرفیت سازمان تأمین اجتماعی به خواسته ابطال دستورالعمل شماره 24202/97/194 مورخ 09/ 10/ 1397‬ مدیر کل درمان استان تهران سازمان تأمین اجتماعی در مورد عدم محاسبه دوران خدمت سربازی به عنوان سابقه مشاغل سخت و زیان آور به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیأت عمومی ارجاع شده است.

متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر می باشد: در مورد احتساب سابقه دوران سربازی در زمره اشتغال در مشاغل سخت و زیان آور به آگاهی می رساند: 1- بر اساس تبصره 2 ماده 14 قانون کار، آن دسته از بیمه شدگانی که خدمت نظام وظیفه خود را در جبهه های حق علیه باطل کرده یا حضور داوطلبانه در جبهه داشته باشند سوابق خدمتی آنها جز کارهای سخت و زیان آور محسوب می گردد.

بنابراین چنانچه همکاری دوران خدمت سربازی خود را در بیمارستان یا مراکز درمانی به عنوان پرستار، بهیار و یاری بهیار وظیفه گذرانده است این سابقه به عنوان مشاغل سخت و زیان آور محسوب نمی گردد.

2- مطابق بند الف ماده 4 قانون تأمین اجتماعی، ایجاد سابقه در صندوق تأمین اجتماعی منوط به دریافت مزد یا حقوق در قبال انجام کار و به عبارتی وجود رابطه قراردادی یا استخدامی می باشد. با توجه به اینکه دوره سربازی افراد مشمول نظام استخدامی خاصی نبوده و فاقد رابطه قراردادی با سازمان نیروهای مسلح می باشند در نتیجه اساساً دوره سربازی به عنوان سابقه بیمه ای محسوب نمی گردد تا امکان محاسبه آن به عنوان سخت و زیان آور ممکن گردد.

از آنجایی که سازمان تأمین اجتماعی دارای آئین نامه استخدامی خاص می باشد، کارکنان سازمان از جمله کادر پرستاری رسمی و پیمانی مشمول قانون فوق مذکور خواهند شد لذا این گروه از مشمولین منصرف از قانون کار و بالتبع تبصره 2 ماده 76 قانون تأمین اجتماعی و ماده واحده قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76 و آئین نامه اجرایی مشاغل سخت و زیان آور می باشند. مقتضی است دستور فرمائید مراتب به نحو مطلوب جهت بهره برداری به همکاران مشمول اطلاع رسانی گردد.

دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت: 1- پرستاری ماهیتاً و ذاتاً جزو مشاغل سخت و زیان آور است به ویژه اشتغال به پرستاری در دوران جنگ چرا که جدای از مسائل مربوط به امنیت جانی پرستاران در حالت عادی موظف به ارائه خدمت به مدت 44 ساعت است لکن در زمان جنگ این امر تابع هیچ قانونی نبوده به طوری که حتی پرستاران مجبور به انجام خدمت به حد دو شیفت کاری در روز باشند. 2- در دستورالعمل معترض عنه از یک طرف مستند به تبصره 2 ماده 14 قانون کار صرفاً گذراندن دوره سربازی در جبهه، سخت و زیان آور دانسته شده و از طرف دیگر امثال اینجانب را به جهت اینکه کارمند محسوب می شویم از لحاظ بازنشستگی مشمول قانون کار ندانسته. چطور یک قانون در یک بخش برای اینجانب مجری است و در جای دیگر اینجانب از شمول آن خارج هستم. 3- در بند 2 دستورالعمل احتساب سابقه خدمت منوط به دریافت مزد در قبال انجام کار و وجود رابطه استخدامی شده لکن خدمت در دوره سربازی فاقد رابطه استخدامی با نیروهای مسلح دانسته شده و به همین دلیل این دوره جز سوابق بیمه ای قابل احتساب دانسته نشده این در حالی است که در دوران خدمت سربازی حقوق پرداخت می گردد و همچنین بیمه درمانی نیز برقرار می باشد. از طرفی سازمان تأمین اجتماعی مابه التفاوت حق بیمه دوران سربازی را از اینجانب دریافت داشته و این دوره به عنوان سابقه خدمت در احکام حقوقی اینجانب پذیرفته و قید شده است.

رأی هیأت تخصصی کار، بیمه و تأمین اجتماعی

اولاً بر اساس تبصره 2 ماده 14 قانون کار اصلاحی مصوب 1383 آن دسته از بیمه شدگانی که مشمول اصلاحیه تبصره 2 ماده 76 قانون تأمین اجتماعی مصوب 14/7/1380 مجمع تشخیص مصلحت نظام هستند به شرط آنکه خدمت نظام وظیفه خود را در جبهه های نبرد حق علیه باطل طی کرده یا حضور داوطلبانه در جبهه داشته باشند سوابق خدمتی آنان جز کارهای سخت و زیان آور محسوب می گردد. لذا خدمت نظام وظیفه افرادی که فاقد شرایط مذکور در این تبصره باشند، جز کارهای سخت و زیان آور محسوب نمی گردد.

بنابراین بند 1 مصوبه معترض عنه مغایرتی با قوانین و مقررات نداشته و خارج از حدود اختیارات مرجع صادرکننده آن نبوده و قابل ابطال نمی باشد.

ثانیاً بر اساس رأی وحدت رویه شماره 515 مورخ 05/ 07/ 1387‬ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری سیاق عبارات تبصره 2 اصلاحی ماده 76 قانون تأمین اجتماعی مصوب 1380 که بر اساس آن شاغلین مشاغل سخت و زیان آور می توانند با داشتن 20 سال سابقه کار متوالی و یا 25 سال متناوب در مشاغل مذکور بازنشسته شوند، با استفاده از واژه های کارگر و کارفرما و کارگاه مبین حصر تسری حکم مقنن به مشمولین قانون کار است.

لذا مستخدمین سازمان تأمین اجتماعی از شمول قانون کار و قانون اصلاح تبصره 2 ماده 76 قانون تأمین اجتماعی مصوب 1380 خارج و بنابر ارجاع تبصره 1 ماده 64 آئین نامه استخدامی سازمان تأمین اجتماعی اصلاحی مصوب 1394 و ماده 114 قانون تأمین اجتماعی مصوب 1354، از حیث بازنشستگی به سبب اشتغال در مشاغل سخت و زیان آور تابع مقررات بخش عمومی و دولتی می باشند. بنابراین قسمت دوم بند 2 مصوبه معترض عنه که صرفاً همین حکم را بیان کرده مغایرتی با قوانین و مقررات نداشته و خارج از حدود اختیارات مرجع صادرکننده آن نبوده و قابل ابطال نمی باشد.